Glukoza, uning tuzilishi, kimyoviy xossalari, tabiatdagi o’rni, ishlatilishi. Saxaroza, uning gidrolizi. Uglevodlar

Maltoza (solod shakari) : ikki molekula α – D – glukoza qoldiqlaridan tashkil topgan. Maltoza molekulasining tuzilishi :

Maltoza ham saxaroza kabi siklik (yopiq zanjirli) ko’rinishda ham bo’ladi :

Maltoza kraxmalni fermentlar yordamida solodni ya’ni ko’kargan arpa donini chala gidrolizlash yo’li bilan olinadi.

Maltoza femingova suyuqligini qaytaradi.

Laktoza (sut shakari) – β – D – galaktoza va β – D – glukoza qoldiqlaridan tuzilgan. Laktoza 1633 – yildan beri ma’lum. Sutda 4-5% miqdorda bo’ladi.

Laktoza mutasiya hodisasiga ega va saxarozaga nisbatan inertligi 4 -5 marta kamroq.

Laktoza molekulasi quydagi tuzilishga ega :

Laktozaning siklik tuzilishi quydagicha bo’ladi :

D – glukoza qoldig’ini birinchi holatida (-OH) gidroksil gruppa bor, shuning uchun laktoza aldegid shakliga o’ta oladi :

Natijada laktoza boshqa jarayonlarda aldegid kabi, felingova suyuqligini qaytara oladi, ya’ni u qaytaruvchi disaxarid.

Shuning uchun birinchi holatda uglerod atomi aldegid shaklida sut shakarida glukoza qoldig’I boshqa minosaxarid molekulalarini biriktira olmaydi.

Sigir sutida 4 – 5% miqdorda laktoza bo’lsa, ayollar sutida 5,5 – 7,5% gacha bo’ladi. Sut achiganda hamma sut shakari bakteriyalar ta’sirida sut kislotasiga aylanadi.

Sellobioza – molekulsi ikkita β – D glukoza qoldiqlaridan tashkil topgan. U gidrolizlanganda ikki molekula β – D – glukoza hosil bo’ladi.
Sellobioza 2β – D - glukoza

Sellobiozaning o’zi sellulozaning gidrolizlanishidan hosil bo’ladi :

Selluloza sellobioza
Sellobioza tabiatda ko’p tarqalgan, u maltoza kabi qaytaruvchi disaxariddir.

Aim.uz