Глоссарий

Стрелали ўзи юрар кранлар умумий холда ҳамма юриш қисми 1 дан, унга таянч- бурилиш қурилмаси 2 ёрдамида ўрнатилган буриш платформаси 3 дан иборат. Платформага стрела 4 маҳкамланган ва кран механизмлари ҳамда бошқариш системаси жойлаштирилган (9.15- расм). Автомобиль кранлари (автокранлар) – юк автомобилларининг нормаль ва юқори ўта қолиш қобилиятига эга бўлган стандарт шассисига ўрнатилган тўлиқ айланувчи стрелали кранлардир. Автокранлар катта юк кўтарувчанлик (40 т гача), юқори ҳаракатланиш тезлиги (70...80 км гача), яхши маневрчанлик ва мобиллиликка эгалиги сабабли уларни қурилиш-монтаж ва ортиш-тушириш ишлари ҳажми кичик ва объектлар орасидаги масофалар ўзоқроқ ҳолларда қўллаш мақсадга мувофиқдир. Ҳозирги даврда автомобиль кранлар ўзи юрар кранлар паркининг 80% дан ортиғини ташкил этади.

9.15.- расм. Стрелали ўзи юрар кранларнинг асосий параметрлари.
Автомобил кранлари қурилиш конструкцияларини ўрнатиш, тузатиш ишлари, донали юкларни ва грейфер билан жиҳозланган ҳолда сочилувчан ва майда бўлакли материалларни юклаш-тушириш ишлари учун хизмат қилади.
Кран механизмларининг юритмаси автомобил двигателидан ҳаракат олиб ишлайди. Бу ўз навбатида икки йўл билан бажарилади. Гуруҳли юритмаларда юкни кўтариш, стрела ва бурилиш платформаларни ҳаракатга келти­риш механизмлари автомобилнинг қувват олиш валидан ҳаракатланувчи тақсимлаш трансмиссияси орқали ишлайди. Якка юритмаларда эса шассига гене­ратор ўрнатилиб, у автомобил трансмиссияси орқали ҳаракатга келтиради. Генератор ишлаб чиқарган электр энергияси эса кран механизмларининг электр двигателларини таъминлайди.
9.16 ва 9.17- расмларда автомобиль кранлари кўрсатилган. Автомобиль 1 нинг шассисига кузов ўрнига юриш рамаси 3, унга эса буриш рамаси 5 ўрнатилади. Бу рамалар буриш қурилмаси 4 билан боғланган. Буриш рамаси 5 га юк ва стрелани кўтариш ва тушириш механизми 6, рамани механизмлари ва стреласи 10 билан бирга буриш механизмни 7, реверсив тақсимловчи механизм 8, посанги ва кабина ўрнатилган. Одатда, автомобил кранлари рама 3 га қотириладиган чиқарма таянчлар 2 билан жиҳозланган бўлади. Шунинг ҳисобига краннинг устиворлиги ортади. Кранлар чиқарма таянчлар билан ишлаганда, уларнинг юк кўтарувчанлиги 75...80% га ортади.

9.16-расм. Автомобил крани.

9.17-расм. Автомобил кранлари:
а) механик юритмали автомобиль крани; б) кинематик схема; 1 – шасси; 2 – қувват танлаш қўтиси; 3, 8 – чиқарма таянчлар; 4− қўшимча рама; 5 − оралиқ редуктор;
6 – стабиллаштирувчи қурилма; 7 – таянч-буриш қурилмаси; 9 – бурувчи платформа;
10 – посанги; 11 – икки оёқли устун; 12 – стрелали чиғир; 13 – реверсив-тақсимловчи механизм; 14 – айлантириш механизми; 15 – юк чиғири.