Globallashuv asoslari

SHu sababli «YUksak ma‟naviyat – engilmas kuch» kitobida har tomonlama ko‗rsatib 
berilgan  o„tkir  va  dolzarb  vazifalar  ta‟lim  tizimida  olib  borilayotgan  ma‟naviy-axloqiy  ishlar 
samaradorligini  oshirish  yo„llarini  tanqidiy  qayta  ko„rib  chiqish  va  tizimli  yo„naltirilgan 
chora-tadbirlarni ishlab chiqishni taqozo etadi. 
 Hozirda    oliy  ta‘lim  muassasalarida  O‗zbekiston  Respublikasi  Prezidenti    I.Karimovning 
―Mamlakatimizni  modernizatsiya  qilish  va  kuchli  fuqarolik  jamiyatini  barpo  etish  –ustuvor 
maqsadimizdir‖va  ―Asosiy  vazifamiz-  vatanimiz    taraqqiyoti  va  xalqimiz  farovonligini  yanada 
yuksaltirishdir‖,  shuningdek,  ―YUksak  ma‘naviyat-engilmas  kuch‖  asarining  mazmun-
mohiyatiga  bag‗ishlangan  maxsus  kurslar  o‗qitilmoqda.  YUksak  ma‘naviyat-engilmas  kuch‖ 
asarini  2009-2010  o‗quv  yilining  ikkinchi  yarmidan  boshlab  bakalavriat  bosqichining  1-
kurslarida  20  soat  hajmda  fakultativ    kurs  sifatida  o‗qitish  joriy  etildi.  Asarning  mazmun-
mohiyatini   ta‘lim muassasasi  jamoasi va keng jamoatchilikka  tushuntirish ishlari tashkil etildi.     
       Birinchi  navbatda  Prezidentimiz  asarlaridagi,  xususan,  ―YUksak  ma‘naviyat  –  engilmas 
kuch‖  asarida  ko‗rsatilgan  va  talab  etiladigan    yuksak  ma‘naviyatli  shaxs  asosiy    fazilatlari 
majmuasini  shakllantirish    va  ularni  maqsadli  ravishda  yoshlarga  singdirish  ma‘naviy-axloqiy 
tarbiya ishlarining tizimli olib borilishiga imkon beradi. Ular asosida yuksak ma‘naviyatli shaxs  
modelini  yaratish  mumkin.  Ushbu  model  asosida  ta‘lim  tizimida  asosiy  fazilatlarni  singdirish 
mexanizmi  va  tarbiya  yo‗nalishlarini  shakllantirishga  kirishish  mumkin.  Nazarimizda  bugungi 
kunda dolzarb bo‗lgan quyidagi tarbiya yo‗nalishlari ustida to‗xtab o‗tish o‗rinlidir: 
1.  Ma‘naviy-axloqiy tarbiya. 
2.  Siyosiy etuklik va g‗oyaviy sobitlikni shakllantirish. 
3.  Diniy bag‗rikenglikni shakllantirish. 
4.  YUksak estetik did va madaniyatni shakllantirish. 
5.  Ekologik madaniyatni shakllantirish. 
6.  Sog‗lom turmush tarzi va jismoniy madaniyatni shakllantirish.    

---

Bugungi murakkab vaziyat, ma‘naviyat sohasida vujudga kelayotgan dolzarb muammolar, 
xususan, jahonning ayrim mintaqalarida tobora kuchayib, ildiz otib borayotgan ma‘naviy inqiroz 
xavfi xalqimiz ma‘naviyatini asrash barobarida uni yuksaltirish, ayniqsa, yosh avlodning qalbi va 
ongini  turli  zararli  g‗oya  va  mafkuralar  ta‘siridan  himoya  qilish,  ularni  ma‘naviy  kamolotini 
rivojlantirish masalasiga alohida e‘tibor qaratishni talab qilmoqda. O‗z navbatida bu narsa  ta‘lim 
jarayonini  ma‘naviy  tarbiya  bilan  uyg‗un  olib  borish  zaruratini  keltirib  chiqaradi.    Zero,  
Prezidentimiz  ta‘kidlaganlaridek,  moddiy  va  ma‘naviy  olam  uyg‗unlashib,  insonning  qo‗sh 
qanotiga aylansagina, jamiyatning to‗laqonli erkin rivojlanishi ta‘minlanadi. 
YUksak  ma‘naviyatli  shaxsning  kamol  topishida  diniy  bag‗rikenglik  (tolerantlik) 
madaniyatining  o‗rni  va  ahamiyati  beqiyosdir.  Hozirgi  vaqtda  dunyo  miqyosida  umuminsoniy 
manfaatlar  va  qadriyatlarning  ahamiyati  oshib  borayotganligi  yoshlarda  diniy  bag‗rikenglik 
madaniyatini shakllantirishga nisbatan e‘tiborni yanada oshirishni taqazo etmoqda. 
Diniy bag‗rikenglik – bu turli e‘tiqodlarga ega bo‗lgan kishilarning bir zamin, bir Vatanda 
olijanob g‗oya va niyatlar yo‗lida hamkor, hamjihat bo‗lib yashashini ifodalaydi. 
YUksak  ma‘naviyatli  shaxsga  nisbatan  qo‗yiladigan  talablardan  yana  bir  muhimi 
mafkuraviy immunitet va g‗oyaviy kurashchanlik fazilatlaridir. Hozirgi  globallashuv sharoitida 
mentalitetimizga xos bo‗lmagan buzg‗unchi kuchlarning ma‘naviy-mafkuraviy tahdidiga qarshi 
kurashchanlik,  jaholatga  ma‘rifat  bilan  javob  berish,  ular  xatti-harakatlari  keltirib  chiqarishi 
mumkin bo‗lgan oqibatlarni ochiq tushunish katta ahamiyat kasb etadi. 
 
     YUrt tinchligi – milliy istiqlol mafkurasining asosiy g‗oyalaridan biri, mamlakat barqaror 
taraqqiyotining asosiy sharti. 
 
Tinchlik – insonning hayotiy ehtiyoji, emin-erkin yashashi va kamol topishining eng 
zarur omilidir.  
 
O‗zbek xalqi tinchlikni o‗z orzu- intilishlari, maqsad muddaolari ro‗yobga chiqishining 
sharti deb biladi. SHuning uchun ham doimo YAratgandan tinchlik va omonlik tilaydi.  
 
Insoniyat tarixiga nazar tashlasak, bir-biriga qarama-qarshi bo‗lgan tinchlik va urush 
g‗oyalari o‗zaro kurashib kelganini ko‗ramiz. Er yuzida yashovchi kishilardan ―Sen ona 
Vataningni xonavayron qiladigan, avlodlarning hayotiga zomin bo‗ladigan, cheksiz g‗am-anduh 
keltiradigan urushni xohlaysanmi?‖, deb so‗ralsa, har bir sog‗lom fikrli inson millati, dini, irqi, 
iqtisodiy ahvoli, siyosiy mavqei, jinsidan qat‘iy nazar «yo‗q», deb javob berishi aniq. Biroq 
insoniyat tarixida keyingi besh ming yilda taxminan 15 mingdan ortiqroq katta-kichik urushlar 
bo‗lgan ekan. Holbuki, bashariyat faqat tinchlik va osoyishtalik barqaror bo‗lgan taqdirodagina 
o‗z oliy maqsadlariga erishadi, moddiy va ma‘naviy yuksaklikka ko‗tariladi. 
 
YUrt tinchligi eng aziz ne‘mat ekanligiga butun jahon amin bo‗lmoqda. 2001 yil 11 
sentyabrda AQSH da ro‗y bergan terrorchilik harakati bu borada jahonda ko‗plab muammolar 
borligini yana bir bor ko‗rsatdi. 
 
Mamlakatning mustaqillikka erishgan dastlabki kunlaridanoq, yurt tinchligini saqlash 
davlat siyosatining ustuvor yo‗nalishiga aylandi. O‗zbekiston dunyoda birinchi bo‗lib Markaziy 
Osiyoni yadro qurolidan holi maydonga aylantirish, xalqaro terrorchilikka qarshi kurash 
markazini tuzish, va boshqa tinchliksevar takliflar bilan chiqdi. CHunki islohotlarning natijalari 
aynan shu g‗oyani amalga oshirishga bevosita bog‗liq edi. SHuning uchun ham milliy istiqlol 
mafkurasida yurt tinchligini ta‘minlaydigan shart-sharoitlarni yaratish masalasiga alohida e‘tibor 
berilgan. 
 YUrt tinchligi – vatan ozodligi va mustaqilligi bilan chambar-chas bog‗liqdir. Birovga 
qaram bo‗lgan xalq hech qachon erkin va farovon yashay olmaydi. SHuning uchun ham 
mustaqillik va tinchlikni asrashimiz, mustaqilligimizni tajovvuzkor kuchlardan himoya qilishga 
doimo tayyor turishimiz lozim. 
 YUksak ma‘naviyat, madaniyat, millatning g‗oyaviy va mafkuraviy etukligi- yurt 
tinchligini saqlashning muhim shartidir. Xalqimiz uchun azal-azaldan muqaddas bo‗lgan bu 
g‗oya jamiyatdagi turlicha fikr va qarashga ega bo‗lgan barcha kuch va harakatlarni 
birlashtirishga, shu orqali milliy hamjihatlikni mustahkamlashga xizmat qiladi. Prezidentimiz: 

---

«Bizning keyingi yillarda eroishgan eng kata yutug‗imiz – bu umumiy xonadonimizda qaror 
topgan tinchlik va barqarorlik, millatlararo va fuqarolararo totuvlikdir. Odamlarimiz tafakkurida 
bu qadriyatning beqiyos ahamiyatini anglab etish tuyg‗usi tobora yuksalib bormoqda», deb bejiz 
ta‘kidlamagan. 
YUrt tinchligi g‗oyasi quyidagilar bilan chambarchas bog‗liqdir: 
1.  Sarhadlar daxlsizligi 
2.  Zamonaviy qurolli kuchlar 
3.  Fidoiylik 
4.  Vatanparvarlik 
Mamlakatimizdagi ijtimoiy hamkorlik, millatlararo totuvlik, diniy bag‗rikenglik yurt 
tinchligini ta‘minlashda muhim ahamiyatga ega bo‗lmoqda. Bu esa mamlakatimizdagi ichki 
barqaror vaziyat xorijiy mamlakatlar bilan teng huquqli hamkorlik hayotning barcha sohalarini 
erkinlashtirish davlat va jamiyat boshqaruvini demokratlashtirish siyosiy partiyalar manfaatidagi 
umumiylikdan iborat bo‗lib, davlatning bosh islohotchilik vazifasini izchil bajarishi uchun 
imkoniyat yaratmoqda.