Globalization process and ethics problems

Futbol, 
seriallar, qo‘shiqlar, teleko‘rsatuvlar v. x. k
 Hech qachon oilaviy muammolar, 
shaxsiy  xayotdagi  kelishmovchiliklar,  o‘zi  tushunmagan  va  ma’lumotga  ega 
bo‘lmagan tor mutaxassislikka oid mavzular haqida gaplashish nojoiz.  
-
 
Barcha  hursand  holatda  suhbatlashayotgan  vaqtda,  kayfiyatni  tushuruvchi, 
qo‘rqinchli  voqealar,  ko‘ngilsiz  holatlar  haqida  gapirish  boshqalarni 
kayfiyatini tushirib yuboradi.  
-
 
Bemorni  ko‘rgani  borganda  o‘lim  haqida,  uning  kasal  tarixi,  mayda-chuyda 
jihatlari  haqida  gapirish  yaxshi  emas.    Uning  o‘rniga  yolg‘on  bo‘lsa  ham 
ko‘rinishini  yaxshiligi,  albatta  yaxshi  bo‘lib  ketishi  mumkinli  haqida  suhbat 
qurish lozim.  
-
 
Dasturxon  atrofida  ishtahani  bo‘g‘uvchi  mavzular  xaqida  gapirilmaydi.  
Ovqatni  yomonlash,  kamchilik  axtarish  yomon  odat.    Aksincha,  uni 

---

69 
 
tayyorlagan insonni ko‘nglini ko‘tarish lozim.  
Tarbiyali  va  madaniyatli  inson  tanishi  haqida  umumiy  fikr  bildirayotganda 
yolg‘on  ishlatmaydi,  uni  g‘iybat qilmaydi. Bir  inson  haqida  (hatto  u  yomon  inson 
bo‘lganda  ham)  fikr  bildirayotgan  paytda  to‘satdan  kirib  qolgan  mavzu 
«qahramoniga», ko‘pchilik ta’sirida miyg‘ida qo‘lib, sinchkov nigoh bilan piching 
hamda qochiriqlar qilish ba’zida betga aytilgan haqiqatdan ham kuchliroq dilga ozor 
beradi.  
Suhbatlashish  jarayoni  nafaqat  suhbatlashish  balki,  tinglash  holatiga  ham 
bog‘liq.    Tinglash  faqat  eshitib  o‘tirishi  kerak  degani  emas.    Yaxshi  suhbatdosh 
hamsuhbat fikrini mantiqiy tugatgandan so‘ng, o‘z fikrini to‘liq bayon qilib beruvchi 
insonga aytiladi.  Juda ham kerak bo‘lib qolgan vaqtda o‘zr so‘rab, M: 
Kechirasiz, 
menimcha  shu  fikringiz.,  Yoki  Fikringizni  bo‘lganim  uchun  o‘zr  so‘rayman, 
menimcha. .
degan iboralarni qo‘llagan ma’qul. Bu vaqtda ushbu iboralarning egasi 
suhbatdoshiga  so‘zlashga  imkoniyat  berishi  lozim.  Bunda  dunyoqarash  ham  katta 
ahamiyat kasb etadi. Insonning dunyoqarashi haqida gap ketganda, albatta yoshlar 
bilan  kattalar  o‘rtasida  tushunmovchiliklar  bo‘ladi.  Shunday  paytlarda  yoshlar 
o‘zlarini fikrlarini yoqlamasdan xo‘p deb, mavzuni boshqa yoqqa burib yuborishlari 
kattalarni dilini og‘ritib qo‘yishdan asraydi.  
Muomalada gapning ohangi har xil bo‘lishi mumkin. Bular: takabburlik bilan, 
sovuq,  o‘ziga  qaratgan  xolda,  achchiq-tirziq  tarzdagi  ohanglar.  Bir  xil  ya’ni 
monotonli  gapirish  ham  boshqalar  nazdida  zerikarli  bo‘lib,  qiziqarli  ma’lumotni 
ham xazm qilish qiyin bo‘ladi.  
Muomala  madaniyatining  yana  asosiy  tavsifnomasi  shundan  iboratki,  bu 
insonning  manerasi,  ya’ni  xatti–harakatining  ohang  bilan  uyg‘unligi.    Bularga 
qomatni tutishi, qo‘l harakati, yuzdagi imo-ishoralar kirib ketadi.  
Hayotimizni  ko‘p  qismini  bizga  notanish  bo‘lgan  odamlar  bilan  birga  – 
ko‘cha-kuy,  transport,  turli  xil  jamoat  joylarida  o‘tkazamiz.    Nafaqat  o‘zimizning 
kayfiyatimiz,  balki  atrofimizdagi  odamlarning  kayfiyati  ham  jamoatda  o‘zimizni 
qanday tutishimizga bog‘liqdir. Uydan ko‘chaga chiqayotganingizda kerakli bo‘lgan 
narsalarni:    hujjatlar,  dastro‘molcha,  pul  solingan  karmon,  taroq  va  boshqa  zarur 

---

70 
 
bo‘lgan  mayda-chuyda  narsalarni  o‘zingiz  bilan  olganingizga  ishonch  hosil  qilib 
olganingiz  ma’qul.    Kiyim  bosh,  oyoq  kiyim,  soch  turmagi,  xullas,  boshdan-oyoq 
o‘zimizga  razm  solib,  so‘ng  tashqariga  chiqishimiz  kayfiyatni  ko‘tarib,  uyda 
tashqarida  o‘zimizga  bo‘lgan  ishonchni  yanada  kuchaytiradi.    Ko‘chada  o‘zini 
tutishning  eng  asosiy  qoidasi  –  bu  atrofdagilarning  o‘zini  noqulay  va  noxush 
sezishiga sabab bo‘lmasligidir.  
Davrada  erkak  kishi  ayol  kishi  bilan  yumshoq  munosabatda  bo‘lishi  shart, 
ammo  oshirib  yubormasligi  lozim.  Haddan  ziyod  mulozamatlarga  vaqtliroq  va 
bosiqroq  javob  bermoq  lozim.  Bunday  vaziyatlarda