Global biznesda axborot tizimi

MATNLI YONDASHUV: IJTIMOIY-TEXNOLOGIK TIZIMLAR 
bu kitob davomida siz to‘rtta asosiy ijrochilar ishtirokidagi vaziyatni topasiz:
apparat va dasturiy ta’minotni yishlab chiqaruvchilar (texnologlar); investitsiya 
qiluvchi va texnikadan foyda olishga intiluvchi tadbirkorlik firmalari; biznes 
qadriyatlar (va boshqa maqsadlar)ga erishishga intiluvchi trenerlar va xodimlar; 
zamonaviy qonuniy, ijtimoiy va madaniy muhit (firma muhiti). Bu ijrichilar 
birgalikda biz boshqaruvning axborot tizimi deb nomlaydigan narsani ishlab 
chiqaradilar. 
Boshqaruv axborot tizimlar (BAT)ini o‘rganish kompyuter axborot 
tizimlaridan tadbirkorlik firmalari va davlat organlarida foydalanishga urg‘u beradi. 
BAT informatika, boshqaruv haqidagi fan, amaliy muammolarning tizimli 
yechimlarini ishlab chiqish kabi amaliy yo‘naltirilgan operatsiyalarni tadqiq etish va 
axborot texnologiyalari resurslarini boshqarish ilmiy-tadqiqot ishini birlashtiradi. 
Shuningdek, odatda sotsiologiya, iqtisod va psixologiya sohalarida o‘rganiladigan 
axborot tizimlarini ishlab chiqish, foydalanish va ularning ta’siriga oid faoliyatli 
muammolar bilan ham bog‘liq bo‘ladi. 
Olimlar va amaliyotchilar sifatida bizning tajribalar ko‘rsatadiki, hech qanday 
yagona yondashuv axborot tizimlar haqidagi bor haqiqatni ochib bermaydi. Yutuq va 
kamchiliklar haqidagi ma’lumotlar kamdan-kam, barchasi texnik yoki faoliyatli. 
Talabalar uchun bizning eng yaxshi maslahat - ko‘p fanlar istiqbollarini tushunish 
kerak. Haqiqatdan ham, axborot tizimlari sohasida qiyinchilik va yutuqlar shundaki, u 
turli xil yondashuvlar va baholashni talab etadi. 
Bu kitobda biz qabul qilgan tavsifga ko‘ra tizimlarni ijtimoiy texnik tizimlar 
ko‘rinishida eng yaxshi xarakterlaydi. Bu ko‘rinishda, ishlab chiqarishda 
qo‘llaniladigan ijtimoiy va texnik tizimlarni birgalikda optimallashtirish orqali 
tashkiliy samaradorlikka erishiladi. 
Ijtimoiy texnologik tizimlarning istiqbollari axborot tizimlariga faqat 
texnologik yondashuv oldini olish uchun yordam beradi. Masalan, axborot 
texnologiyalari qiymatining jadallik bilan pasayib va ahamiyatining ortib 
borayotganligi ishlab chiqarish unumdorligini oshirish yoki kamaytirishga asos 
bo‘lmaydi. Bir firma yaqinda korxonaning keng moliyaviy hisobot tizimini 
o‘rnatganligi uning bu tizimdan albatta foydalanishi yoki samarali foydalanishini 

---

25 
bildirmaydi. Shunga o‘xshab, bir firmaning yaqinda yangi ish tartibi va jarayonlarni 
joriy qilganligi aslida xodimlarning yangi axborot tizimlariga investitsiyalar 
bo‘lmaganda ham samarali ishlaydilar degani emas. 
Bu kitobda biz firmaning faoliyatini yaxlit optimallashtirish lozimligini 
ta’kidlaymiz. Ikkala ham texnik ham faoliyatli komponentlarga e’tibor berish kerak. 
Bu texnikaning shunday o‘zgartirilishi va ishlab chiqarilishini bildiradiki, natijada u 
ham tashkiliy ham individual ehtiyojlarga javob bersin degan ma’noni anglatadi. 
Ba’zan buni amalga oshirish uchun texnikani "de-optimallashtirish»ga to‘g‘ri keladi. 
Masalan misol uchun, mobil telefondan foydalanuvchilar uni o‘zlarining shaxsiy 
ehtiyojlari uchun moslashtiradilar, va natijada ishlab chiqaruvchilar texnikani zudlik 
bilan iste’molchilar istaklariga javob berishiga harakat qiladilar. Shuningdek, 
qurilmalar va jismoniy shaxslar texnikaning ishlashi va rivojlanishi uchun mashqlar, 
o‘rganish, rejalashtirilgan tashkiliy o‘zgarishlar orqali o‘zgartirilishi kerak. 17.170 
rasmda ijtimoiy-texnologik tizimlardagi o‘zaro tuzatishlar jarayoni ko‘rsatilgan. 
1