Glikozidlar

Yurak glikozidlarining tibbiyotda ishlatilishi
Yurak glikozidlari va tarkibida ana shu glikozidlar bo’lgan mahsulotlardan tayyorlangan dori turlari hamda preparatlar, asosan, yurak kasalliklarini (yurak porogi va shu kasallik natijasida qon aylanishining II va III darajali buzilishi, yurak astmasi va boshqalar) hamda ba’zi og’ir va yuqumli kasalliklar natijasida yurak faoliyatining qattiq buzilishi kasalliklarini davolashda qo’llaniladi.

Yurak glikozidlarining tasnifi

Anglikoni tarkibidagi to’yinmagan lakton halqasining tuzilishiga ko’ra, yurak glikozidlari ikki katta guruhga bo’linadi.
Kardenolidlar. Lakton halqasi 5 a’zoli va bir marta to’yinmagan.

Bufadiyenolidlar. Lakton halqasi 6 a’zoli va ikki marta to’yin magan.

Kardenolidlar, o’z navbatida, ikki kenja guruhga bo’linadi:

1. 
   angishvonagul guruhi. Bu guruh glikozidlari aglikonining 10-
   

uglerod atomida metil radikali bo’lib, ular inson va hayvon organizmida ko’proq to’planib qolish va, so’ngra, kuchli ta’sir ko’rsatish (zaharlash) xossasiga (kumulatsiya xossasiga) egadirlar;

2. 
   strofantus guruhi. Bu guruh glikozidlarni aglikonining 10-uglerod
   

atomida aldegid, ba’zan spirt guruhi bo’lib, ular kumulatsiya xossasiga ega emaslar.
Yurak glikozidlarini o’simlik olamida tarqalishi
Yurak glikozidlari kendirdoshlar, sigir quyruqdoshlar, piyozguldoshlar, ayiqtovondoshlar, butguldoshlar (karamguldoshlar) dukkakdoshlar, va boshqa oilalarda ko’proq tarqalgan bo’lib, asosan o’simlik hujayra shirasida erigan holda bo’ladi.
Hozircha dunyo miqiyosida 400 ga yakin yurak glikozidi ajratib olingan. Shulardan 160 tasidan ko’prog’i sobiq SSSR olimlari tomonidan topilgan. Topilgan yurak glikozidlardan 380 tasi kardenolidlar, qolganlari esa bufadienolidlardir. Shu yurak glikozidlarida 136 ta har xil geninlar va 35 xil monosaxaridlar ishtirok etgan.