Gistologiya, stitologiya va

kechadigan jarayon qon yaratuvchi a’zolarda mavjud bo‘lgan 
mikromuhit ta’sirida bo‘ladi. Mikromuhitni hosil qiluvchi asosiy 
elementlar bo‘lib retikulyar, interdigitik, dendritik hujayralar, 
monotsitlar va makrofaglar hisoblanadi.
B o‘qoq bezi yoki timusda esa bu jarayonda retikuloepitelial 
hujayralar asosiy rol o ‘ynaydi. Mikromuhit hujayralari o'/ak yoki 
yarim o ‘zak hujayralarining qon shaklli elementlariga differen- 
sialanishini ta’minlovchi biologik aktiv moddalar (asosan KSFlar 
va interleykinlar) ishlab chiqaradi. Bulardan tashqari gemopoez 
jarayonlarida eritropoezda aktiv ishtirok etuvchi eritropoetin, 
trombotsitopoezda qatnashuvchi trombopoetin va T-limfotsit- 
larning hosil bo‘lishida aktiv rol o ‘ynaydigan timik gormonlar 
muhim o ‘rin tutadi.
Gemopoez jarayoni to‘g ‘risida ko‘p nazariyalar yaratilgan. 
Ularni polifiletik (ya’ni bir necha o ‘zak hujayralari mavjudligini 
tan oluvchi), dualistik (ikki o ‘zak hujayrasi mavjud deyuvchi) va 
unitar (yagona o ‘zak hujayrasi borligini tan oluvchi) nazariyalarga 
bo‘lish mumkin. Hozirgi paytda barcha talablarga javob beradigan 
qon yaratilishi nazariyasi unitar nazariya hisoblanadi. Bu nazariya 
olib borilgan eksperimental ishlar natijasida rivojlandi va 
mustahkamlandi. Unitar nazariya bo‘yicha barcha qon elementlari 
uchun yagona plyuripotent o ‘zak hujayrasi mavjud. Bu hujayra 
qonning barcha shaklli elementlari uchun eng bosh hujayra 
hisoblanadi. Gemopoez jarayonini shartii ravishda ikki to‘qimada
- mieloid va limfoid to‘qimalarda kechadi deb hisoblanadi. 
M ieloid to‘qimada asosan eritro-, granulo-, mono- va 
megakariotsitopoezlar sodir bo‘ladi. Bu to‘qimaga asosan qizil 
suyak ko‘migi kiritiladi. Limfoid to‘qimaga esa timus, taloq, limfa