Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

 
Ҳужайравий иммун жавобда
цитотоксик таъсирга эга бўлган Т 
лимфоцитлар (Т-киллерлар) иштирок этади. Бу ҳужайраларнинг 
рецепторлари нишон ҳужайралар юзасидаги антигеннинг
 
I синф БГК 
молекулалари билан ҳосил қилган комплекси билан бирлашади. Бу жараѐнда 
Т лимфоцитларнинг CD8 рецепторлари иштирок этади. Нишон ҳужайралар 
бўлиб кўчириб ўтқазилган тўқима (трансплантант) ҳужайралари, ўсма 
ҳужайралари, баъзи вируслар ѐки микроблар билан зарарланган ҳужайралар 
хизмат қилади.
 
Цитотоксик Т-лимфоцитлар бундай ҳужайраларни таниб 
олади ва уларнинг плазмолеммасига ѐпишади. Улар ажратиб чиқарган 

---

цитолитик перфорин оқсили нишон ҳужайра плазмолеммаси ичига кириб, 
у ерда Са
2+
иштирокида
 
полимерланади. Натижада нишон ҳужайра 
қобиғида перфорин тешиклари ҳосил бўлади. Бу тешиклар сув ва 
ионларни ташқарига чиқаради ва нишон ҳужайранинг ўлимига олиб 
келади. Худди шу тарзда бошқа цитотоксик ҳужайралар - табиий 
киллерлар фаолият кўрсатади. 
 
Шундай қилиб, иммунитет жараѐнларида турли хил ҳужайралар 
иштирок этади. Бу жараѐнларнинг фаол ҳужайралари бўлмиш Т-ва Б- 
лимфоцитлар қон ва лимфа орқали кўчиб юриш (миграция) қобилиятига 
эгадир. Иммун системанинг марказий аъзоларида, яъни тимусда ва қизил 
суяк кўмигида ушбу лимфоцитларнинг кўпайиши ва такомили рўй беради. 
Қизил суяк кўмигидан келган ўзак ҳужайралар тимусда махсус микромуҳит 
таъсирида етук Т-лимфоцитларга айланади. Бу жараѐнда тимусда бўлган 
ретикулоэпителиал ҳужайралар ва макрофагларнинг роли каттадир. Умуман, 
бу жараѐнда нейрогуморал ва эндокрин факторларнинг таъсири асосий ўрин 
тутади. 
 
 

---