Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида



Download 20,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/387
Sana15.04.2022
Hajmi20,04 Mb.
#553237
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   387
Bog'liq
2 5314645480427228150

интеграл ёки трансмембран
ва ярим интеграл
оқсиллар
), ҳамда
мембрананинг ички ѐки ташқи юзасига бириккан оқсиллар (
периферик 
оқсиллар
) ташкил қилади. Баъзи оқсиллар (гликопротеинлар) ва липидлар 
(гликолипидлар) мембрананинг ташқи сиртига бўртиб турувчи карбонсув 
занжирларини тутиши мумкин (расм 2.1). Бу модел ҳужайрадаги барча 
мембранали структураларнинг, шу жумладан плазмолемманинг, асосий 
тузилиш принципларини акс эттиради. Бироқ, турли жойларда жойлашган 
мембраналар ўзининг кимѐвий таркиби (липидлар, оқсиллар, карбонсувлар) 
бўйича фарқланиши мумкин. Бу уларнинг ўзига хос хусусиятлари ва 
бажарадиган вазифаларининг хилма-хиллиги билан боғлиқ бўлади. Бу борада 
плазмолемма ҳужайрадаги барча биологик мембраналарининг тузилиши ва 
функциясини ўрганиш учун ўзига хос эталон бўлиб хизмат қилади.
ПЛАЗМОЛЕММАНИНГ ТУЗИЛИШИ ВА ФУНКЦИЯСИ 
Ҳужайра қобиғи (ҳужайра мембранаси, плазмолемма, плазматик 
мембрана) ҳужайрани мустақил яшаш бирлиги сифатида белгилайдиган
асосий таркибий қисмларидан бири ҳисобланади. Плазмолемма гарчан
ҳужайранинг ташқи чегараларини ифодаласада, у ҳужайранинг ички муҳити 
билан ташқаридаги ҳужайралараро модданинг макромолекулалари 
орасидаги боғланишни амалга оширади. Ҳужайра мембранасида махсус 
интегрин
оқсиллари мавжуд бўлиб, улар ҳам цитоплазманинг цитоскелет 
тузилмалари билан, ҳам ҳужайралараро модданинг молекулалари билан 
боғланган бўлади. Ушбу боғланиш туфайли цитоплазма ва ҳужайралараро 
модда орасида доимий равишда икки томонлама ўзаро муносабат амалга 
ошади. Ҳужайра мембранаси баъзи моддаларнинг ҳужайра ичига, ва 
аксинча, ундан ташқарига ҳаракатланишини бошқариб, ҳамда муайян 
молекулаларнинг ундан ўтишини енгиллаштириб, ўзига хос танлаб ўтқазувчи 
тўсиқ вазифасини бажаради. Ҳужайра мембранасининг энг муҳим 
вазифаларидан бири бўлиб унинг ҳужайра ичидаги муҳитниг доимийлигини 
сақлаб туришдир, чунки бу муҳит ҳужайрадан ташқаридаги суюқликдан 
кескин фарқ қилади. Ҳужайра мембранаси вазифаларининг хилма-хиллиги 
унинг тузилиши ва физик-кимѐвий хоссаларини ўзига хос хусусиятлари 
билан боғлиқдир. 
Ҳужайрани ташқи тарафдан ўраб турувчи қобиғи фақатгина
биологик 
мембрананинг ўзидангина иборат бўлиши мумкин. Лекин, кўпинча, ҳужайра 
мураккаб тузилган 3 зонадан: 

Download 20,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   387




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish