Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Микрофиламентлар 
Микрофиламентлар
 
асосан
 
уч хил:
 
ингичка (диаметри 5-7 нм), оралиқ 
(10-12 нм) ва йўғон (14-16 нм) ипларни ўз ичига олади. Ингичка
 
ипларда 
асосан актин оқсили мавжуд ва улар 
актин микрофиламентлари
дейилади. 
Оралиқ микрофиламентлар
турли тўқималарда ҳар хил оқсиллар сақлайди. 
Йўғон иплар қисқариш оқсили бўлган 
миозин
сақлайди. Актин ва оралиқ 
микрофиламентлар микронайчалар билан биргаликда цитоскелетнинг 
асосини ташкил қилади. 
Актин
ва
миозин микрофиламентлари
ҳужайранинг 
қисқарувчи 
тузилмалари 
бўлган 
миофибрилла 
ва 
миофиламентларнинг 
асосий 
тузилмалари 
ҳисобланади. 
Актин 
филаментлари ингичка бўлиб, K
+
ва Mg
2+
таъсири остида фибрилляр (F-
актин) филаментларига икки ҳисса спирал каби ўралган глобуляр (G-актин) 
мономерларидан ташкил топган. Актин филаментлари юқори динамик 
хусусиятга эга. Микронайчалар каби актин микрофиламентлари ҳам 

---

қутбланган бўлади. Унинг (+)-охирида полимеризация, яъни янги актин 
молекулаларининг қўшилиши, (–)-охирида эса аксинча, мономерларнинг 
ажралиб чиқиш (деполимеризация) жараѐни содир бўлади. Актин 
филаментларининг полимерланиши Са
2+
ва циклик АМФ га боғлиқ. Бу 
жараѐнлар турли хил оқсиллар (гелсолин, филамин, алфа-актинин, спектрин) 
томонидан бошқарилади. Актин микрофиламентлари актин-боғловчи 
оқсиллар билан ҳамкорликда ҳужайранинг турли хил тузилмаларини ҳосил 
қилади. Улар цитоскелетнинг асосий таркибий қисмларидан бири бўлиб, 
плазмолемманинг 
кортикал 
қаватини, 
микроворсинкалар 
ва 
стереоцилийларнинг асосини ташкил қилади. Миозин билан биргаликда 
ҳужайралар ҳаракатида, эндоцитоз ва экзоцитоз, цитокинез жараѐнларида 
иштирок этади. Баъзи заҳарлар (масалан, цитохалазин, фаллоидин) актин 
ипларининг полимерланишини тўхтатиб қўяди, натижада ҳужайранинг 
ҳаракатчанлик, фагоцитоз ва цитокинез фаолиятлари бузилади.