Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

 

---

 
Расм.18.3 Простата 
безининг 
ҳар-хил 
қисмлардан 
тайѐрланган 
препарати. 
Гематоксилин-эозин 
билан бўялган. 
1-
Сийдик чиқарув 
канали бўшлиғи;
2-
марказий(шиллиқ) 
безлар; 
3-
оралиқ (шиллиқ 
ости) безлар;
4 
- 
периферик 
(асосий) безлар;
5 
–безларнинг 
охирги бўлими;
6 –чиқарув найлари.
 
Уруғ дўмбоқчасининг орқасида, бўйлама силлиқ мушак толалари 
орасида простата бачадончаси жойлашади, унинг ўлчамлари безнинг 
тузилишига қараб ҳар хил бўлади. Простата бачадончасининг ички юзаси 
ўзгарувчан эпителий билан қопланган. Тузилиши бўйича бу орган простата 
безининг битта йўлини эслатади. Простата бачадончаси чиқарув тешиги 
билан уруғ дўмбоқчасининг юзасига очилади. 
Простата безининг секрети ѐпишқоқ бўлиб, ишқорий реакцияга эга 
бўлган (рН-8-8,4) сут рангли суюқликдир. Простата бези секретининг 
таркибига сув, нуклеопротеин, лецитин, холин, спермин (спермага махсус 
ҳид бериб турувчи органик модда) ва кўп миқдорда тузлар, айниқса, калий 
тузлари киради. 
Бундан ташқари, простата безида простагландин моддасининг 
ишланиши ҳам аниқланган. Простагландинлар липид табиатлибиологик 
актив бирикма бўлиб, улар ҳар хил тарзда организмга ўз таъсирини 
кўрсатади. Простагландинларнинг А, Е, F гуруҳлари маълум. Шулардан F 
простагландинлар силлиқ мушакларни қисқартирса, Е хиллари мушакларни 

---

бўшаштиради. 
Простагландинларнинг 
бу 
хусусиятидан 
акушерлик 
амалиѐтида туғиш жараѐнини бошқаришда ва ҳомилани тушириш (аборт)да 
фойдаланилади. Простагландинлар юракнинг қисқариш кучи ва частотасига 
таъсир қилибгина қолмай, буйракда ренин ишланишини ва ионлар 
реабсорбцияси ҳамда артериалқон босимининг бошқарилиши каби 
физиологик жараѐнларда иштирок этади. 
Қариликда кўпинча секрет қуюқлашиб, простата безининг чиқарув 
йўлларида юмалоқ ѐки овал шаклдаги 
простатик конкреция
деб номланувчи 
концентрик қаватли танача ҳосил бўлади. Танача оҳак шимиб олиши мумкин. 
Бунда улар баъзан диаметри 1 мм гача бўлган 
простатик тошларга
айланиб 
қолади. 
Простата безининг тузилиши ѐш ошиб борган сари ўзгариб боради. Бу 
ўзгаришлар организмнинг шу ѐшда гормонлар билан таъминланиш ҳолати 
билан 
узвий 
боғланган. 
Қарияларда 
простата 
бези 
ацинуслари 
эпителийсининг пролиферацияга учраши ва силлиқ мушак толаларининг 
гипертрофияси кузатилади. Бундай жараѐннинг кучайиши кексаларда 
учрайдиган простата безининг 
аденомасига
олиб келади. Тиббиѐт 
амалиѐтида простата бези билан боғлиқ асосан учта муаммо мавжуд: 1) 
инфекцион ѐки бактериал агентлар билан боғлиқ 
сурункали простатит
; 2) 
тугунли гиперплазия ѐки 
простата безининг гипертрофияси
, периуретрал 
шиллиқ ҳужайраларда кузатилиб, натижади бемор сийдик ажратишга 
қийналади ва 3) простата безининг ҳавфли ўсмаси (
простата 
аденокарциномаси).