Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

 
Сут ва доимий тишларнинг ѐриб чиқиши механизми
Тишларнинг чиқиши тиш-жағ системасининг ривожланишидаги муҳим 
даврларидан биридир. Бу - тишларнинг ривожланишини тугатувчи ва уларни 

---

функционал фаолиятига тайѐрловчи охирги босқичдир. Болаларда сут 
тишларининг чиқиши, ҳали улар ривожланиш жараѐнида бўлганида, 
боланинг 6-7 ойлигида бошланади. Бу пайтда тишларнинг тожи тўлиқ 
шаклланган, илдизи эса шаклланаѐтган бўлади (расм 16.8). 
Тишларнинг ривожланиши ва жағларнинг ўсиши орасида аниқ 
боғлиқлик мавжуд. Бунда тиш чуқурчаси деворларининг бўйига ўсгани 
сайин, унда жойлашган тиш куртагининг ривожланиши ҳам ҳудди шу 
йўналишда боради. Тиш чиқиши жараѐнида ривожланаѐтган тишда ва уни 
ўраб 
турган 
тўқималарда 
қуйидаги 
ўзгаришлар 
содир 
бўлади: 
ривожланаѐтган тиш тожининг кесув қирраси (чайнов юзаси) устидаги тиш 
қопчасининг бириктирувчи тўқимаси ҳамда милкнинг толали бириктирувчи 
тўқимаси чиқаѐтган тишнинг ҳаракат йўналишида ѐтадилар ва томирларнинг 
сиқилиши ва озиқланишининг бузилиши натижасида редукцияга учрайдилар. 
Бу ўзгаришларнинг бошланишида, лимфоид элементлар томонидан 
бириктирувчи тўқиманинг кучсиз инфильтрацияси кузатилади. Милкнинг 
кўп қаватли ясси эпителийси юпқалашади ва чиқаѐтган тиш тожи эмалининг 
кутикуласини қопловчи эпителий билан бирикиб ѐриб чиқади. 
А В 
 
Расм.16.8. Сут ва доимий тишларининг чиқиши схемаси. 
А - тиш чиқишининг бошланиши, милк эпителийсининг ѐрилиши; 
В – тўлиқ тиш чиқиши, шаклланган тишнинг тузилиши. 
1- доимий тиш куртаги, 2 - сут тиши, 3 - тож, 4 - бўйин, 5 - илдиз, 6 - тиш 
бўшлиғи,
7 - тиш тожи бўшлиғи, 8 - тиш илдизининг канали, 9 - тиш чўққиси тешиги, 
10 – дентин, 11 – эмал, 12 – цемент, 13 - суяк алвеоласи, 14 - периодонтал 
тирқиши, 15 - милк эпителийси.