6-chiz/na
Faraz va uning yangi ilmiy bilimga, tadqiq etilayotgan masala (muammo)
nazariyasi hamda amaliyotiga aylanishi
Faraz va uning yaqinligi
Yangi: mukammalroq va chuqurroq ilmiy bilim. mukammalroq amaliy bilimlar
Yanada mukammalroq faraz
Isbot: chuqurroq nazariy qoidalar, yangi, ishonchliroq tajriba materiallari, ilg‘or amaliyot yutuqlari, tadqiqot-cliining shaxsiy ilmiy tajribasi asosida
Yangi ilmiy bilim, yanada mukammairoq amaliy tavsiyalar
Faraz
Tekshirilayotgan masalaning (muam-moning) mavjud nazariyasi, ilg‘or amaliyot tajribasi, tadqiqotchining shaxsiy pedagogik, siriy va ilmiy tajribasi farazlarining ilmiy va ishchi turlari bor
Tadqiq etilayotgan masala
Isbot: ilmiy ish asosidagi nazariya, yondosh fanlardan olingan ma’lumotlar, tadqiqotchining o‘z tajribasi materiallari, hayotiy tajribasi asosida
Ilmiy va ishchi farazlar nazariy hamda metadolik, qoidalar tamoyillar, tushunchalar, fan qonunlari hamda iJg‘or amaliyot
tajribasi zaminida yaratiladi, ularga muvofiq ravishda mazkur tadqiqot rejalashtiriladi. Masalan, yuqorida keltirilgan dinarni-kaning ikkinchi qonuni bolalar, ayollar, o‘rta va keksa yoshli kishilarda mushak kuchini rivojlantirish uslubiyatini yanada tako-millashtirish uchun keng imkoniyatlar ochadi.
Farazning oldiga quyidagi talablar qo'yiladi:
Tajriba asosida tekshirilish imkoniyatining qat’iyligi.
Uning tekshirilayotgan hodisa mohiyatini tashkil qiluvchi o‘xshash masalalar doirasini izohlab bera olishi. Masalan, hara-katlar koordinatsiyasi, harakat faoliyatlari, tezkorligi, diqqat, tezkor va taktik fikrlash qobiliyatini ulami taqozo etuvchi ruhiy fiziologik mexanizml arni ng ma’lum darajadagi umumiyligi asosida majmuali rivojlantirish imkoniyati.
Ancha katta voqealar darajasiga (o‘qish, sport, mehnat va b.) tatbiq etish mumkinligi.
Awalroq aniqlangan ilmiy faktlarga zid emasligi. Agar faraz o‘matilgan faktlami inkor etsa, bu ilmiy jihatdan asoslanishi shart.
Oddiyligi.
Faraz matni faqat ma’lum tushunchalami o‘z ichiga olishi
kerak.
Faraz ehtimollik xususiyatiga egabo'lmasligi zarur. («Taxmin qilish mumkin...»)
Faraz ilmiy dunyoqarash tamoyillarini qoniqtirishi fan belgilangan qonunlarini e’tiborga olishi, tadqiq etilayotgan soha-dagi faktlarga tayanishi, ulami izohlab berishi hamda yangilarini bashorat qila olishi lozim.
Faraz yagonalik tamoyilidan kelib chiqib, tadqiqot jarayonida o‘matilgan empirik faktlami tushuntira olishi kerak. Ammo muvafFaqiyatsizlikka uchrasa, qo‘shimcha taxminlardan foydala-nishi mumkin emas.
Ishchi farazdan tadqiqotning maqsad va vazifalari kelib chiqadi. Ularga muvofiq ravishda tadqiqotning yangi usullari ishlab chiqiladi. Ammo maqsad va muayyan vazifalami belgilashdan awal tadqi qotning obyekti va predmeti aniqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |