IV B O B G A D OIR AMALIY M A S H G 'U L O T L A R
1 - m a s h g ‘u l o t
T u b id a n s u v o ‘tk a z m a y d i g a n
bir jinsli
gruntli t o ‘g ‘on filtrasiy a hisobi
Masala:
Quyida berilgan m a ’lum otlar asosida tuproqli t o ‘g ‘o n d a depressiya
egri chizig‘i qurilsin: 1) norm al dim lan g an sath N D S = 1 1 7 , 2 m; 2) yuqori
biefdagi suv chuqurligi / / ,= 1 7 ,6 m ; 3) t o ‘g ‘on tepasi kengligi 6 = 10,0 m; 4)
pastki biefdagi suv chuqurligi / / 2= 0 ; 5) cuv o 'tkazm aydigan q atlam
chuqurligi
7 = 0 ; 6) t o 'g ' o n tanasining grunti — q u m o q tu p ro q , filtratsiya koeffitsiyenti
Aff= 0 ,1 6 m /s u t.; 6) t o 'g 'o n yuqori va pastki qiyaliklari m ,= 3 ,0 va
m2
= 2 ,3 ; 7)
drenaj balandligi 4,0 m ,
qiyalik koeffitsiyenti
m =
1,5.
T o 'g ' o n hisobiy k o 'n d a la n g kesimi 4 .3 9 -ra s m d a ko'r satilg an . Filtratsiya
hisoblari N D S belgisi o 'z g a rm a s b o 'l g a n d a va pastki biefda suv b o 'lm a g a n
holat u c h u n olib boriladi.
Filtratsiya hisoblarini ekvivalent kesim uslubida tu b id a n suv o 't k a z m a y
digan bir jinsli drenajli t o 'g ' o n singari olib boram iz.
Ekvivalent k e sim d a vertikal qiyalik holatini 4 .6 - f o r m u la d a n a n iq la n a d i,
b u n d a /3 = у А _ = 0 ,4 3 va Д 7 = 0 ,4 3 ■ 17,6 = 7 ,5 7 m .
Hisobiy u z u n lik
= 7 + AZ, = 7,57 + 4 9 ,9 = 57,47 m b o 'la d i. 4.10-
fo rm u la b o 'y ic h a
y -
q iy m atin i hisoblaymiz.
66,62
1 0 ,0
45,4
'U 1 .2
m4= l,5
112,0
106,24
103,6
W 77777777777777777777777777 7777
ТТтТТТТТТТтТТТТТТТтТТТТТТТтПТТТТТ/ТТПТ,
Т. Ш И Н ) ( Н И Ш
1,32
49,9
13,0
4.39-rasm.
T u b id a n su v o 't k a z m a y d i g a n b i r j i n s l i g r u n t li t o 'g 'o n
f i l t r a t s i y a h is o b i s x e m a s i.
260
H o z irc h a
L DR
n o m a ’lu m , te n g la m a n i k e tm a - k e t
yaqin lash u v usuli bilan
yecham iz. B o sh la n ish id a
L DR
= 0 d eb qabul qilam iz, s h u n d a
j - =
a i
~
= 2 ,7 ga te n g b o 'la d i 4 .1 4 - f o r m u la b o 'y ic h a
L DR
= 0 ,5 • 2 ,7 = 1 ,3 5 m.
Ikkinchi
y aq in lash u v d a
q iym ati Z 0/fn in g m a ’lu m b o 'lg a n q iy m atin i
hisobga olib
y .
=
= 2,63, b u n d a n
L D ~ \,Z 2
m.
~
q iy m ati
o 'z g a rm a g a n lig i sababli / - q i y m a t i n i keyingi hisoblashlari talab q ilin m ay d i
Kf
( u c h in c h i y aqinlashuv)
4 . 1 3 - t e n g l a m a b o ' y i c h a d e p r e s s i y a e g r i c h i z i g ' i n i q u r a m i z :
y 1
= 17,602 - 2 • 2,63 • x = 309,76 - 5,26 x.
x
ga ixtiyoriy
q iy m a tla r b e rib , depressiya egri ch iz ig 'i o r d in a ta la ri
aniq lan ad i.
X
10
2 0
3 0
4 0
5 0
У
1 6 ,0 4
1 4 ,3 0
1 2 ,3 2
9 ,9 7
5 ,8 4
x va у n in g s h u qiym atlari b o 'y i c h a depressiya egri ch iz ig 'i q u rilg an
(4 .3 9 -rasm ).
T o 'g ' o n 1 m u z u n lig id a
Kf
= 0,16 m / s u t b o 'l g a n d a filtratsiya sarfi:
q=
2,63 • 0,16 m 2 / s u t b o 'la d i.
2 - m a s h g ‘u l o t
Q u v u rli-c h o 'm ic h s im o n s u v ta s h lo v c h i
i n s h o o t
gidravlik hisobi
M asala.
Q u y id a berilgan m a ’lu m o tla r asosida q u v u r l i - c h o 'm i c h s i m o n
suv tashlovchi in s h o o t gidravlik hisobi bajarilsin: 1) suv safi 0 = 3 0 , 0 m 3/ s ;
2) in s h o o t osto n asid ag i b o sim # , = 1 , 0 m; 3) to s h q in suvlarini tash lash
davridagi suv sathi 35,0 m ; 4) pastki biefdagi suv sathi 27,5 m ; 5) q u v u r
nishabligi / = 0 , 1 ; 6) g'adir-budurlik koeffitsiyenti
n
= 0,014; 7) quvur uzunligi
I = 4 0 ,0 m ; H isobiy sxem a 4 .4 0 - r a s m d a keltirilgan.
S o k in h a r a k a t hosil qilish u c h u n c h o 'm i c h d a g i
suv s a th in i vodosliv
ostonasi sathidan /?p= 0 ,2 m b aland qilib o 'm a t a m i z . Vodosliv ostonasi sathini
aniqlaym iz: 3 5 , 0 - 1 , 0 = 3 4 , 0 m . C h o 'm i c h d a g i suv sathi 3 4 + 0 , 2 = 3 4 , 2 m
bo'ladi. C ho'm ichdagi va pastki biefdagi suv sathlari ayirmasi 3 4 ,2 - 2 7 ,5 = 6 ,7 m.
Vodosliv kengligini aniqlash u c h u n , ^ - = ^ = 0,2 nisbat b o 'y ic h a grafikdan
(4.40 6 -ra s m ) k o 'm ilis h koeffitsiyenti a k = 0 ,9 6 ga te n g b o 'la d i.
T r a p e s iy a s im o n vodoslivlar kabi, sarf koeffitsiyentini m = 0 ,4 2 d e b qabul
qilam iz. In s h o o t oldidagi tezlik u n c h a k a tta b o 'l m a g a n
d eb hisoblab, suv
tashlagich kengligini aniqlaymiz:
261
