yoki z a rra la rn i q o ‘shib, u la r m e x a n ik u s u ld a ara lash tirilad i yoki k a n a lg a loyqa
y u borila di. L o y q a y u b o ris h b ir jinsli b o 'l m a g a n q u m va q u m o q g r u n t l a r u c h u n
q o 'lla n ila d i : y u m s h a t i l g a n g r u n t g a s u n ’iy t u z ( C a C l 2, N a C l ) y u b o r is h . U n i n g
m iq d o r i 1 m 2 g r u n t y uza siga 3— 5 kg ni ta s h k il e t a d i; o ' z a r o b o g 'l a n g a n
g r u n t l a r ( y o p i s h q o q ) s tr u k t u r a s i g a s u n ’iy b io k i m y o v i y t a ’s ir e t is h ( g r u n t
y u m s h a til g a n d a n s o 'n g o r g an ik m o d d a l a r suv t a ’sirid a va
kislorod yetishmasligi
t u f a y l i p a r c h a l a n a d i g a n s o m o n , b e g o n a o ' t , k u n g a b o q a r k a b i l a r n i n g
q o ld iq l a rin i kiritish); y u z a la rg a to z a n e ft q u y ish (1 m 2 y u z a g a 4 — 15 kg neft)
y o k i n e f t va o h a k s u v a r a l a s h m a s i n i y u b o r i s h . N e f t q u y i s h n i n g a s o siy
k a m c h il ik la rid a n biri o ' z a n y u za q a t la m i suv o 'tk a z m a s lig i j u d a t e z k am ay a d i.
K anal q o p la m a la ri.
Q o p l a m a l a r h i m o y a l o v c h i v a f iltr a t s iy a g a q a r s h i
tu r l a r g a b o ' l i n a d i . H i m o y a l o v c h i q o p l a m a l a r k a n a l o ' z a n i n i y u v il i s h d a n
s a q la y d i , s u v d a o q i b k e l u v c h i j i s m l a r va m u z t a ’s i r l a r i d a n h o sil b o 'l a d i g a n
b u z i lis h l a r n in g o l d i n i o la d i. U l a r t o s h d a n v a b e t o n p l i t a l a r d a n b a r p o etila d i.
F iltr a t s iy a g a q a r s h i q o p l a m a l a r k a n a l l a r d a n filtra tsiy a tu fa y l i suv y o ' q o -
lis h la r in i k a m a y t i r a d i .
U l a r loyli, g r u n t l i , p o l i m e r l i , a s f a l t - b e t o n l i b i t u m l i ,
b e t o n va t e m i r - b e t o n l i t u r l a r g a b o 'l i n a d i . H a r b i r h o l a t u c h u n q o p l a m a
t u r i v a r i a n t l a m i t e x n i k - i q t i s o d i y t a q q o s l a s h a s o s i d a t a n l a n a d i .
Gruntli qoplama (ekran)lar
g r u n t l i t o ' g ' o n e k r a n l a r i g a o ' x s h a s h le kin
u l a r n i n g qalin lig i k ic h ik b o 'l a d i v a k a n a ld a g i suv c h u q u r l i g i g a
h a m d a qiy a lik
q i y m a t i g a b o g ' l i q d i r ( 2 . 1 7 - 0 rasm ).
A g a r k a n a l trassasi suv o 't k a z m a s l i g i k a m loyli g r u n t l a r d a n o ' t g a n b o 'l s a ,
u n d a g r u n t l i q o p l a m a o ' s h a l o y d a n b a r p o e tila d i. B u n d a f a q a t g r u n t n i n g
s t r u k t u r a s i o 'z g a r t i r i l a d i : y o r i q l a r v a g ' o v a k l i k l a r k a m a y t i r i l a d i ; t u p r o q
o ' y u v c h i j o n i v o r l a r y o ' l l a r i b e r k i t i l a d i . B u n i n g u c h u n k a n a l t u b i v a
q i y a l i k l a r i n i n g y u q o r i q a t l a m i 4 0 s m c h u q u r l i k k a c h a y u m s h a t i l a d i yoki
a g 'd a r i l a d i h a m d a k a t o k l a r b i l a n z i c h l a n a d i va s h i b b a l a n a d i . A g a r k a n a l
o ' z a r o b o g ' l a n m a g a n g r u n t l a r d a q u r i l a d i g a n b o 'l s a , q iy alik la ri v a t u b i y u q o r i
q a t l a m i o ' z a r o b o g ' l a n g a n ( y o p i s h q o q ) , y ax s h i z i c h l a n g a n , suv o ' t k a z m a y -
d i g a n loyli y o k i s o z t u p r o q l a r b ila n a l m a s h t i r i l a d i .
K a n a l t u b i d a q o p l a m a q a l in lig i n i 0 , 4 —0 , 6 m va q i y a l i k l a r d a 0 , 6 — 1,0 m
q a b u l q ili n a d i. Q o p l a m a l a r n i g r u n t d a n v a b e t o n d a n b a r p o e t i s h m u m k i n ,
u n i n g q a lin lig i 8 — 10 s m q a b u l q ili n a d i. Y o n b a g ' i r l a r q iy a lik la ri 1:2— 1:1,5
d a n k a t t a q a b u l q i l i n m a y d i . Q o p l a m a l a r n i , s h u n i n g d e k , t o z a b e t o n d a n
(q a lin lig i 6 — 8 s m ) , g r u n t v a s e m e n t d a n ( 2 — 5 % ) t a y y o r l a s h m u m k i n . A g a r
q o p l a m a y u v ilish e h t i m o l i b o 'l s a , b u n d a h i m o y a l o v c h i q a t l a m k a t t a z a r ra li
o ' z a r o b o g ' l a n m a g a n , q a lin lig i 0 , 2 —0 , 3 m li s h a g 'a l v a g a l e c h n i k d a n b a r p o
e t ila d i. S o v u q iq li m s h a r o i t l i h u d u d l a r d a loyli e k r a n n i m u z l a s h d a n s a q la s h
u c h u n u n i n g u stig a m a h a l l i y g r u n t y o k i s h a g 'a l t o 'k i l a d i .
U n i n g qalin lig i
q i y a l i k l a r d a m i n i m a l s u v s a t h i d a n p a s t d a 0 ,5 m , suv s a t h i d a n y u q o r i s i d a
g r u n t m u z l a s h q a l in lig i g a t e n g qilib o li n a d i . A g a r y o n b a g ' i r l a r q iy a lik la ri
m > 3
b o 'l s a , q o p l a m a jo y la s h ti ril a d i v a k o n t u r q a t l a m l a r b o 'y i c h a z i c h l a n a d i ,
a g a r
m < 2 ,5
b o ' l s a , k a n a l o ' q i b o ' y i c h a g o r i z o n t g a n is h a b l i g i 0 , 1 — 0 ,5
m i q d o r g a q a t l a m - q a t l a m q ilib j o y l a s h t i r i l a d i .
96