Gidrologiya va injener indd

chang fraksiyasi (o‘lchami 0,05–0,001 mm). Mineralogik tarkib-
ida qum, gohida dala shpati va boshqa minerallar uchraydi. Chang 
zarrachalari orasida bog‘liqlik juda kam, suvda ko‘pchimaydi yoki 
kam  ko‘pchiydi.  Suv  o‘tkazuvchanligi  juda  past,  lekin  kapillar 
naychalari orqali qisqa vaqtda suv yuqori balandlikka, ya’ni 3 m 
ga ko‘tarilishi mumkin. Siljish qobiliyatiga ega. 
Gil fraksiyasi (o‘lchami 0,001 mm dan kichik). Gruntning eng 
faol qismi bo‘lib, mineralogik tarkibida kaolinit, montmorillonit, 
temir va marganesning gidrooksidlari, kvars va boshqa mineral-
lar bor. Gil zarrachalari amalda o‘zidan suv o‘tkazmaydi. O‘zida 
suvni saqlash qobiliyati yuqori. Suv ta’sirida ko‘pchiydi. Boshqa 
fraksiyalardan  farqli  o‘laroq,  gil  zarrachalari  orasida  bog‘liqlik 
katta.  Plastiklik,  ko‘pchish,  yopishqoqlik  gilli  fraksiyalarga  xos 
xususiyat, ularda har xil tuzlari bo‘lgan eritmalar ta’sirida koagu-
lyatsiya jarayoni ham namoyon bo‘lib, gil zarrachalari eritmalardan 
turli moddalarni o‘ziga yutib olish xususiyatiga ham ega. 
Gruntning  grаnulоmеtrik  tаrkibini  to‘g‘ri  bаhоlаsh  uchun 
tаrkibidаgi  zаrrаlаrning  kаttа-kichikligini  аniqlаsh  lоzim. 
Frаksiyalаr kаttа-kichikligigа ko‘rа quyidаgi guruhlаrgа bo‘linаdi 
(10.1-jаdvаl). 
10.1-jаdvаl