Gidravlika fanining predmeti. Suyuqliklar to’g’risida asosiy tushunchalar. Suyuqliklarning muvozanat va harakat qonunlarini hamda bu qonunlarning texnikaning turli soxalariga tatbiq etilishini o’rganuvchi fan

To`liq bosim kuchini va uning yo`nalishini aniqlash

To`liq bosim kuchi vektor kattalik bo`lib, u gorizontal va vertikal tashkil etuvchilarning vektor yig`indisidan iborat:

Yuqoriga keltirilgan formulalar bo`yicha gorizontal tashkil etuvchining kattaligi

vertikal tashkil etuvchining kattaligi formulalar yordamida hisoblanadi.
To`liq bosim kuchi esa uning kattaligi va yo`nalishi bilan ifodalanadi. Silindrlik sirtga tushadigan bosim kuchining kattaligi vektorlarni ko`chish qoidasiga asosan gorizontal va vertikal tashkil etuvchilar orqali quyidagicha topiladi:

Demak, silindrik sirtga tushadigan bosim uning tashkil etuvchilari va kvadratlarining yig`indisidan olingan ildizga teng. Silindrik sirtga tushadigan bosimning yo`nalishi quyidagi formulalar bilan aniqlanadi:

Kuchning qo’yilish nuqtasi grafik usulda topiladi va kuch yo`nalishi bilan egri sirt kesishgan nuqtada bo`ladi. Bunda -kuch yo`nalishi bilan gorizontal orasidagi burchakdir.
Texnik gidrodinamika asoslari
Gidravlikaning suyuqliklar harakati qonunlari va ularning harakatlanayotgan yoki harakatsiz qattiq jismlar bilan o’zaro ta`sirini o’rganuvchi bo’limiga gidrodinamika deyiladi.
Harakatlanayotgan suyuqlik vaqt va koordinata bo’yicha o’zgaruvchi turli parametrlarga ega bo’lgan harakatdagi moddiy nuqtalar to’plamidan iborat. Odatda, suyuqlikni o’zi egallab turgan fazoni butunlay to’ldiruvchi tutash jism deb qaraladi. Bu degan suz tekshirilayotgan fazoning istalgan nuqtasini olsak, shu yerda suyuqlik zarrachasi mavjud demakdir. Gidrostatikada asosiy parametr bosim bo’lsa, gidrodinamikada esa bosim va tezlikdir.


Nazorat savollar
1 Suyuqliklar muvozanatining umumiy differensial tenglamasini qaysi olim qachon aniqlagan.
2 Gidrostatikaning asosiy tenglamasi qanday qonuniyatini ifodalaydi.
3 Bosim teng sirtlar deb nimaga aytiladi?
4 Erkin sirt nima?
5 Bosimi teng sirtlar va erkin sirtga misol keltiring.
Tayanch iboralar.
Bosimi teng sirt, erkin sirt , eyler, muvoznat holati , integrall