Гидрапониканинг яралиш тарихи Тарихга назар соладиган бўлсак энг қадимги қўлёзма асарлардан саналган қадимги шумерликларнинг Гилгамиш достонида сувда ўсадиган ўсинликлар Ҳақида айтиб ўтилган бобил ҳукмдори Навухадназар буйруғига биноан рафиқаси Семирамида учун қурдирган гуллаб яшнаган боғлари нафақат қуруқ чўлда ўсганлиги балки жуда йириклиги билан ҳаммани ҳайратлантирган ва у гидрапоника тамойилларига таянган эди. Қадимда Марказий Америкада жойлашган Азтекларъъқабиласи яратган сузувчи боғлар ёки ъъчампас боғлари деб аталган ,мексикада теночитлан кўли атрофидан унумдор ва ҳайдаладиган ерлардан кўчманчи қабилалар томонидан қувиб чиқарилган, улар яшаб қолиш мақсадида кўл қирғоғидан йиғилган қамиш поясидан салл ясашган ва уларнинг устига кўл тубидан лой чиқариб ётқизишган ва уларнинг устига яшил сабзавотлар етиштиришган улардан мўл ҳосил етиштиришган ва ҳаттоки дарахтлар ўсиб мўл ҳосил берган бунга асосий сабаб лой таркибидаги минераллар билан озиқланган ва улар дарёдан сув олиб солнинг тешиклари орқали илдизлари сувдан озиқланган Уларнинг кўриниши замонавий гидрапоник фермаларга ўхшаш бўлиб сув муҳитида ўсган. 1275 – йилда Марко Поло хитойга қилган саёхатида денгиз атрофида ясалган сузувчи боғларга дуч келган эди. Гидрапоника тушунчаси қадимги юнонистонда пайдо бўлган ,.Биринчилардан бўлиб қадимги юнонистонлик файласуф Аристотель -ўсимликларнинг озиқланиш жараёнини тасвирлабберган Аристотель ўз кузатувларида ўсимликлар моддаларни органик шакилда ўзлаштиришини такидлаб ,бу жараённи моддаларнинг ўсимлик танаси бўйлаб ҳаракатланишига тўхталиб ўтган деб тушунтиришга ҳаракат қилган ХVIII- сасргача ўсимликларнинг озиқланиш жараёнларини у каби ҳеч ким тушунтириб бера олмаган ,кейинчалик ,машхур голландиялик олим Иоганн Ваптист Ван Ҳелмонт {1575-1642} ўсимликлар озиқланиш жараёнларини экспериментал равишда ўрганишга ҳаракат қилган . У биринчилардан бўлиб ўсимликлар озиқ овқатни қаердан ва қандай ҳолатда ўзлаштиришини аниқлашга киришган ва қуйидаги тажрибани амалга оширган бу Ҳелмонтнинг бу тажрибасиъъйиғлаётган толъъ номи билан фанга машхур ,махсус идиш {баррел} га 200 фунт {1 фунт 452,6 гр } тупроқни олиб, кейин қуритган ва идишга шу тупроқдан тўлдирган ва унинг массасини ўлчаб олган ушбу идишга тол кўчатини экиб уни хам ўлчаган ,тажриба 5 йил давом этган у нихолни доимо ёмғир суви билан суғорган эди охирида дарахтнинг вазнини ўлчади ва дарахт вазни 50 баравар кўпайди, тупроқ массаси бир неча грамгагина камайганини қайд қилди, ва бу холдан ҳайратланди,лекин бу жараённи тўлиқ тушунтириб бера олмади. Кейинчалик Эдме Марриот {1620-1684} ва Марчелло Малпиги {1628-1694} ўсимлик ўзлаштирган озиқа моддалар дастлаб тўқиманиқ Қуриш учун ишлатилишидан олдин кимёвий жиҳатдан ўзгаришини аниқладилар .Стивен Хейлс {1677-1761} эса ўсимликларнинг ўсиш давомида ҳавонинг муҳим рол ўйнашини аниқлади.Тиббиёт профессори Жон Вудворт {1665-1828} сув муҳитида ўсадиган ўсимликларни Гидрапоника деб атаган .У 1699-йилда ялпиз ўсимлигини ёмғир сувлари ва Темза дарёсининг суви билан суғорди.Тажрибасида тупроқдан фойдаланди, тажриба учун олинган ўсимликларнинг вазнини экиш вақтида ва идишлардан олинаётганда Вудворт бундан тоғри хулоса чиқарди ўсимликлар сувдан эмас балки қандайдир тупроқ материалидан ҳосил бўладиъъдеган таърифни айтган .Немис агракимёгари Юстус Фон Либихбу жараённи батамом тушунтириб берди ўсимликлар организмлари ёки одам ва ҳайвонларнинг ҳаётида органик бирикмалар озиқланиш ва қурилиш воситасидир ,ўсимликларнинг озиқланиш манбаи аксинча ноорганик табиатдир Унинг агракимё сохасидаги қуйидаги баёнотидаъъенди тупроқ унумдор бўлиши ва ўсимликлар ҳаётини қўллаб қувватлашига эришиш учун зарур шарт –шароитларни асосий таъминотчиси ва тараққиётини белгиловчи муҳим омил фақат кимёдан эканлигини тушунасиз .Шундан кейин немис ботаниклари Ф.Кноп ва Ж,Сачс лар 1856 –йилда ўсимликларнинг уруғини сунъий эритмада ундириб унинг гуллаш жараёнларини тўлиқ кузатиб ,ўсимликлар учун қандай кимёвий элементлар кераклигини аниқлаган бу фанда Киноп ечимиъъ номи билан машҳур .дастлб гидрапоника усулида ўсимликларни етиштириш фақат лабараторияларда амалга оширилган озиқ овқатларни сувда етиштириш ва ишлаб чиқаришни америкалик фитофизиолог профессор Уильям Ф.Герик калифорния университетида доценти Берикли назария ишлаб чиқди ,1929- йилда кенг очиқ тажрибалар олиб борди ва Геапониксъъ атамасини Фанга киритди .Иккинчи жахон уруши пайтида америка ҳарбийларини янги сабзавотлар билан таъминлаш талаб қилинганда Герикнинг ъъҳюдрапониc ҳавзаъъяратди Ва ката миқдорда янги сабзавотлар ва кўкатлар билан чексиз равишда таъминлаш имконини яратган Россияда Либих ташаббуси билан совет мева етиштириш институти яратилган профессор Д.Н.Прянишников 1937-йилда Совет қутб экспедицияси томонидан кўплаб ишлар амалда қолланилган. Мамлакатимизда 1936-йилдан буён гидрапоника усулида гул ва сабзавотлар етиштирилиб келинмоқда.
