Gerontologiya va um um iy geriatriya

108

---

V II 
bob. 
G ER IO TR IK ENDOKRINOLOGIYA 
Qandli diabet
Keksalar orasida qandli diabet kasalligi asosiy m uam m olardan 
biri. Buning asosiy sababi katta yoshga borgan sari endokrin bezlar 
qism an atrofiyaga uchraydi va insulin ishlab chiqarish faolligi 
susayadi. Kasallikka quyidagicha ta ’rif berish mum kin. “ Bu 
surunkali giperglikemik holat b o ‘lib, u asosan tashqi m uhitning 
endogen va ekzogen ta ’siri asosida kelib chiqadi ham da bir-birini 
to ‘ldiradi” . Qandli diabet nasldan-naslga autosom -retsessiv yoki 
autosom -dom inant tipida o'tadi. Shu asosda diabetning 2 tipi 
ajratiladi:
I tip — insulinga bog'liq — yuvenil diabet.
II tip — insulinga bog'liq b o im ag an — qarilar diabeti.
Bunga q o ‘shim cha faktorlar: semirish, arterial gipertoniya,
yurak ishemik kasalligi va dislipidemiya kiradi.
Keksalar diabetining asosiy sabablari:
- oshqozon osti bezi В hujayralarining glyukoza ishlab 
chiqarishga moyilligining oshishi va insulin ishlab chiqarishning 
yetishmasligi;
- asosan insulin m olekulalarining faolligidagi o ‘zgarish, 
bog'lanuvchanlik va boMinish faolligi antitanalarning ortishi va 
retseptorlarning kamayishi;
- jigarda glyukoza ishlab chiqarilishning ortishi. Vaholanki, 
sog'lom odam da kechasi glyukoza ishlab chiqarish to ‘xtaydi, 
keksalarda esa yo'q.
Qandli diabet tasnifi
A. Klinik sinflar.
1) I tip - insulinga bogMiq b o ig a n ;
2) 11 tip - insulinga bog'liq b o ‘lmagan:
a) norm al og'irlikdagi insonlar;
b) semizligi bor insonlar;
3) boshqa sinflar, b a ’zan sindrom sifatida o4adigan qandli 
diabet, m asalan: pankreatit, gorm onal kasalliklar, dori-darm onlar
109

---

ta ’siridagi diabetlar, kimyoviy va fizik ta ’sirotlardan keyingi 
diabetlar va aralash sinflar;
4) ovqatlanish buzilishi natijasidagi diabetlar:
a) pankreatik;
b) pankreaton;
d) glyukozaga talab oshishi;
e) boshqa turlari, xususan homiladorlik davridagi diabet 
(ko‘pincha q o ‘shaloq farzand tug‘uvchilarda).