Gerontologiya va um um iy geriatriya

(gerontolog-shifokorlar diqqotiga)
Sog‘liqni saqlash tizim ining faoliyatida insonlar ayniqsa katta 
yoshdagi in so n lam in g sog‘lig‘ini o ‘rganish alohida o ‘rin egallaydi. 
C h u nk i k o 'p in c h a ularda b ir nech a surunkali boradigan kasallik 
b o ‘lishi m um k in , lekin ular o ‘zlarini o ‘zlari eplab, ishlab, hayotda 
aktiv ishtirok etishlari m um kin. Bu borada asosan ularning 
fizik va sotsiologik h olatlarini aniqlash, ularning uzoq yashash 
k o ‘rsatkichlarini aniqlashim izga yordam beradi. Lekin ularni 
integral, y a ’ni u m u m iy h olatlarini bilish kerak. Buning uchun ular 
asosan 3 guruhga b o ‘linadilar:
A gu ruh — o ‘z - o ‘zini idora qilaoluvchilar;
В — sotsial aktiv;
D — kasallik belgilari.
A va В guruhdagilarga u m u m iy holati “yaxshi” q o ‘yilsa, D 
guruhga esa “ o ‘rta c h a ” yoki “y o m o n ” q o ‘yiladi. 2 dan 5 balgacha 
asosan sog‘liqni belgilashda “ y o m o n ” q o ‘yish uchu n quyidagi 
sh artlar b o ‘lishi kerak:
— k om plekt tibbiy tekshirish;
— kasalxonaga yotishga moyilligi borm i;
— uyda yordam ga muxtojligi;
— sotsial xodim yordam iga muxtojligi;
— qariyalar uyiga yotqizishga muxtojligi.
E ndi h a r qaysi ko‘rsatm aga aniqlik kiritamiz.
Umumiy kompleks holatini aniqlash
A. 0 ‘z -o ‘zini idora qila olish:
1) uy tozalash;
2) hovlida, dalada ishlay olish;
3) suvlar tayyorlash, uy isitish;
4) kir yuvish, tikuv-bichuv ishlari;
5) ovqat tayyorlash;
Yolg‘iz qolgan qariyalar sog‘lig4ni aniqlash mezonlari
14

---

6) uyni mayda rem ont qilish:
7) oziq-ovqat, d ori-darm on sotib olish.
“A ” guruhga baho: 
7 - 5 bal - yaxshi
4—2 bal - o ‘rtacha 
1 -0 bal - yom on
B. Sotsial aktivlik:
1) ishlash qobiliyatining davom ettirilishi;
2) hayotiy tadbirlarda ishtirok etishi;
3) qarindoshlar bilan aktiv aloqada b o ‘lish;
4) gazeta, jurn allar o ‘qish, televizor ko‘rish;
5) boshqa har xil.
“ B” guruhiga baho: 
5 - 4 bal - yaxshi
3 - 2 bal - o 'rta
1 -0 bal - yom on
D. Kasalliklari b o ‘yicha sog4ig‘ini bilish:
1.1. U m am an shifoxonaga m urojaat qilmagan.
1.2. Faqat o 'tk ir kasalliklar bilan murojaat qilgan.
2.1. 1 yoki bir nechta kasalliklar bilan murojaat qilgan.
2.2. Bir nechta surunkali dardi bor, lekin shifoxonaga murojaat 
qilm agan (4 ball).
3.1. 1 yoki bir nechta surunkali kasallik bilan shifoxonaga 
murojaat qilgan.
3.2. Surunkali kasalliklari b o ‘la turib shifoxonaga kelmagan 
asoratlari bor (3 ball).
4.1. Surunkali kasalliklari asoratlari bilan bir necha bor 
shifokorga uchragan.
4.2. Surunkali kasalliklari asorati bo ‘la turib shifokorga 
murojaat etilm agan (juda yom on 2 ball).
‘VVY'B” va " D ” guruh baholari: 17-1 8 bal - yaxshi
1 3 -8 bal - o 'rta 
8 dan pasti - yom on
15

---

K o ‘pch ilik “ qariyalar bilan shug‘ullanish shifokorlar em as, 
sotsial ta ’m in o t org anlarining ishi” deb o ‘ylashadi, lekin bu 
m asalani b u n d ay q o ‘yish n o to ‘g ‘ri. Axir sotsial ta ’m inot xodim lari 
kasallik h aq id a batafsil m a ’lum otlarni tibbiyot xodim laridek 
bilm aydilar. S hu nin g u c h u n ham shifokor fikriga quloq solish 
ju d a m u h im . Y oshing katta deb, ularni bevaqt ishlardan ozod 
qilib, nafaqaga tez chiqarish n o to ‘g‘ri. U lar kerakli ekanliklarini 
b ilishlari lozim .
Bu so h ad a shifokorlar ju d a yaxshi m aslahatlar berishadi 
va sog‘liqni saqlash sohasida h am anchagina shu m uam m olar 
y ech im in i topishadi deb o ‘ylaymiz.
16

---