Gerontologiya va um um iy geriatriya

Z o‘riqish faktorlariga quyidagilar kiradi:
H C L ning k o ‘p ro q ishlab chiqarilishi.
B akterial gastrit va d u o den it.
G a rm o n la m in g o rtiq ch aro q ishlab chiqarila boshlashi.
R eflyuks-ezofagit.
Oxirgi yillarda asosan yara kasalligi kelib chiqishida X elikobakter 
pilori ta ’siri y anad a oydinlashtiriidi. C hunki bu holatda m uhofaza 
faktori katta rol o ‘ynay boshlaydi.
Muhofaza faktorlariga quyidagi holatlar kiradi:
1. O shq ozo n shilliq qavati m uhofazasi. Bu asosiy shilliq 
qavatdagi b ik a rb o n a t gelining borligi bilan tu sh u n tiriladi. Bu 
asosan o ‘zini o ‘zi ovqat h azm qilishda ishtirok etishi bilan 
vo d o ro d io n larinin g m utsin bilan q o ‘shilib, shilliq bilan chiqib 
ketish in i t a ’m inlaydi va qariyalarda pro sto g lan d in lar ishqoriy 
m u h itn i ushlab tu rad i.
2. Y ara hosil b o ‘lganida oshqozon va 12 barm oqli ichak 
devorlarini qon bilan ta ’minlash katta aham iyatga ega. llmiy 
isbotiga qaraganda yara hosil b o ‘lishi kocproq qon aylanishi paslroq 
zonaga to ‘g ‘ri kelishi aniq. Ayniqsa lipidlarning oksidlanishi 
buzilishi yara hosil b o ‘lishida aham iyatli, dem ak anti oksidantlar 
faoliyatining buzilishi ham bu yerda aham iyatli hisoblanadi.
3. P rostoglandinlar faolligining aham iyati, ayniqsa E va F 
turlari oshqozon shilliq qavatining qon aylanishini va kislorod 
bilan ta ’m inlanishini yaxshilar ekan. U lar trom b hosil b o ‘lishining 
oldini olib to ‘qim a regeneratsiyasini kuchaytirishga yordam berar 
ekan.
4. Y araning tez bitishi kasal uchun asosiy m uam m o. M a’lum ki, 
yara kasalligida to ‘qim a regeneratsiyasi buziladi, lekin buni 
kuchaytirish o ‘rniga to ‘qim alar o ‘zaro m unosabatini yaxshilash, 
y a’ni karbenoksolan berish m aqsadga muvofiq.
5. Yara hosil b o‘lishidava uning to ‘g‘ridavolanishidaoi;ganizmning 
im m un holati birinchi o ‘rinda turadi. Masalan, epiteliyalar aro 
limfotsitlar va makrofaglar regeneratsiyani kuchaytiradi, IgA esa 
bakteriotsid xususiyatiga ega bo‘lib, oshqozon va 12 barmoqli ichak
32

---

muhitini m uhofaza qiladi, shuning uchun ham yara kasalligini 
davolashda albatta im munostimulyatorlar qo‘shiladi.