Germaniyani birlashtirish uchun kurash. Germaniyada ham jamiyatning ilg‘or qatlami milliy birlashuv uchun kurashayotgan edi. Bu yerda ham butun mas’uliyatni Germaniyada mavjud ko‘plab davlatlardan biri o‘z zimmasiga olishi zaruriyatga aylandi. Bunday sharaf Prussiyaga nasib etdi. Prussiya bu davrda Germaniya imperiyasidagi eng qudratli davlat edi.
Qirollikda o‘z davrining eng mashhur davlat arbobi Otto fon Bismark kanslerlik qilardi. U Germaniyani yagona davlatga birlashtirishdek tarixiy ishga rahbarlik qildi.
1866-yili Prussiya Avstriya ustidan qozongan tarixiy g‘alabadan so‘ng Bismark Germaniyada mavjud davlatlarning Prussiya bilan «Shimoliy Germaniya Ittifoqi»ni tuzish haqidagi shartnomani imzolashlariga erishdi. Bismark ittifoq kansleri – Bundeskansler lavozimini egalladi. Bismark o‘z yordamchilari bilan qisqa muddatda Shimoliy Germaniya ittifoqi konstitutsiyasini ishlab chiqdi.
Bu konstitutsiya asosiy matnidagi ba’zi bir o‘zgarishlarni hisobga olmaganda, 50 yildan ko‘proq vaqt davomida – 1919-yil Veymarda Germaniya Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilingunga qadar amal qilib keldi.
Ko‘plab mayda davlatlarga bo‘linib ketgan Germaniya XIX asrda nemis millatining katta qismini birlashtirgan zamonaviy davlatga aylandi. Asr oxiriga kelib, Germaniya eng rivojlangan davlatlar qatoridan o‘rin egalladi. Italiya birlashgandan so‘ng konstitutsion monarxiya yo‘lini tanladi. Ichki bozorning sust taraqqiy etganligi hukmron doiralarni bosqinchilikka, mustamlaka imperiyasini tuzishga chorladi. Germaniyani birlashtirish yo‘lidagi asosiy tashqi to‘siq Fransiya edi. Prussiya unga qarshi urushga jiddiy tayyorgarlik ko‘ra boshladi.
Atamalar izohi: Mo‘tadil burjuaziya – burjuaziyaning murosaga intiluvchi, muammolarni tinch yo‘l bilan hal etishga, hukmron tabaqalar bilan kelishishga intiluvchi qismi.
Savol va topshiriqlar! 1. Germaniyadagi inqilobning sabablari va uning asosiy maqsadi haqida nimalarni bilib oldingiz?
2. Italiya inqilobi asosiy maqsadining qaysi xususiyati Germaniya inqilobining asosiy maqsadidan farq qilgan?
3. Birlashgan Italiya qirolligi qay tariqa tashkil etildi?
4. Germaniyani yagona davlatga birlashtirishda Prussiya bosh vaziri Bismarkning tarixiy rolini qayd eting.
Ijodiy ish topshirig‘i Venn diagrammasi yordamida Germaniya va Italiya tarixidagi umumiylik hamda farqli jihatlarni tahlil qilib, daftaringizga yozing.
Internet vositasida XIX asrning 40–60-yillari oralig‘ida Germaniya va Italiya davlatiga virtual sayohat uyushtiring. Taassurotlaringizni xronologiya tarzida daftaringizga qayd eting.