merosxo'rlari bo'lgan kimyo kompaniyalari) banklarsiz mustaqil guruhlar hisoblangandi. Bu jahon urushlari- dan
so'ng banklarning sanoat ustidan hukmronligini bo'shashishi natijasidir. Urushdan so'ng Germaniyaning "katta
uchlik" banklar- ini hattoki bankrotlikdan qutqarishga to'g'ri keldi, chunki o'sha davrga kelib ular kapitalining
asosiy qismi fashistlar hukumatining qarz majburiyatlaridan iborat edi.
GFR korporatsiyalar va moliya guruhlarining yana bir xususi- yati - chuqurlashib ketgan diversifikatsiya
jarayoni hisoblanadi. Tarmoqlar turli guruhlar o'rtasida bo'lib olingan edi, lekin turli guruhlar tarkibida bir xil
tarmoqlar ham uchraydi. Ko'ptarmoqli tarkibga o'tishni bu yerda 2 holat yengillashtirardi: "o'z-o'ziga xizmat
ko'rsatish"ni nazarda tutgan holda ko'ptarmoqli monopo- liyalarni tashkil etishning an'anaviy usuli ("Krupp",
"Po'lat tresti") va urushdan keyin monopoliyalarni parchalab tashlash: parchalab tashlangan kompaniyalar endi
diversifikatsiya jarayonini hisobga olib birlashardilar.
GFRning davlat sektori uncha katta emas edi - mamlakat ak- sioner kapitalining 20%dan kam. Urushdan
keyingi davrda xususiy mulkni davlat tasarrufiga o'tkazish amalga oshirilmagandi. Bonn hukumati qo'liga
fashistlar hukumati va harbiy jinoyatchilarn- ing mol-mulki o'tdi, keyinchalik esa davlat sektori davlat inves-
titsiyalari va yangi qurilishlar hisobiga kengaydi. GFR elektroen- ergiyasining 95%, tosh ko'mirining 75%, temir
rudasining 80%, alyuminiyning 50%, avtomobillarning 40%ni davlat kompaniyalari ishlab chiqarardi. Deyarli
barcha infratuzilma davlat qo'lida edi. Mamlakat kredit tizimida ham davlat sektori ustuvorlikka ega edi. Davlat
budjeti orqali yalpi milliy mahsulotning 40% o'tardi, aynan budjet iqtisodiy rivojlanishni tartibga soluvchi vosita
edi.
GFRda, Fransiyadagi kabi, indikativ rejalashtirishdan foydala- nilgan. Iqtisodiyotga ta'sir etuvchi davlat
dasturlari qisqa muddatli (aksilsiklik) va prognozlashtirish va rejalashtirish bilan bog'liq uzoq muddatli
(tarkibiy) turlarga bo'linadi. Aksilsiklik choralar - pasayish davrida davlat, asosan infratuzilma tarmoqlariga,
inves- titsiyalarni ko'paytirishida, sanoatchilarni kuchli subsidiyalashda, o'sish davrida esa davlat investitsiyalari
va subsidiyalarni qisqarti- rishdan iboratdir. Uzoq muddatli rejalashtirish ishlab chiqarishning optimal tarkibini
saqlab turishga yo'naltirilgandir. Davlat Germaniya uchun istiqbolli tarmoqlarni rag'batlantiradi va shu vaqt-
ning o'zida pastrentabelli ishlab chiqarishlar va infratuzilmalarni qo'llab-quvvatlaydi.
O'z-o'zini nazorat qilishga oid savollar
Do'stlaringiz bilan baham: