Geosiyosat asoslari

BRIKS (ing. BRICS — Brazil, Russia, India, China,

South Africa atamalari qisqartmasi) Braziliya, Rossiya, Hindiston, Xitoy, Janubiy Afrika respublikasi o‘rtasida tuzilgan. Braziliya qishloq ho‘jaligi mahsulotlariga, Rossiya mineral resurslarga, Hindiston arzon intellektual salohiyatga, Xitoy kuchli ishlab chiqarish bazasiga, JAR tabiiy zahiralarga boy. Ular ushbu salohiyatlaridan unumli foydalanish orqali jahonning kuchli markazlariga qarshi turishga kelishib olishdi. BRIKS

davlatlarining ba’zi ko‘rsatkichlar boyicha jahon reytingi

	Kategoriya	Braziliya	Rossiya	Hindiston	Xitoy	JAR
	Maydoni	5	1	7	3	25
	Aholisi	5	9	2	1	25
	Ishchi kuchi	5	7	2	1	34
	Oltin zahirasi	7	3	6	1	33
	Qurolli kuchlar soni	14	5	3	1	59
BUYUK	Bir davlatning boshqa davlat yoki davlatlar ustidan siyosiy,

DAVLATCHILIK SHOVINIZMI	mafkuraviy, iqtisodiy va harbiy hukmronligini o‘rnatishga qaratilgan nazariya va amaliyot. Xususan, XlX asr oxiridan boshlab Rossiya imperiyasining hukmron doiralari boshqa xalqlarga, jumladan, o‘rta Osiyo xalqlariga nisbatan ana shunday siyosat olib borganlar. Buyuk davlatchilik shovinizmi siyosati Avstro- Vengriya imperiyasi, Turkiya sultonligida ham kuchli bo‘lgan. Ikkinchi jahon urushida Germaniya fashizmi bu siyosatdan kelib chiqib, nemislarni “oliy” irq, ular jahondagi barcha xalqlar ustidan hukmron bo‘lish1ari kerak, deb targ‘ib qilishgan. Urushdan keyingi davrlarda ham bir qancha mamlakatlar buyuk davlatchilik siyosatini xilma xil ko‘rinishda olib bormoqdalar.
BUYUK O‘YIN	«Greatgame»-konsepsiyasi xalqaro munosabatlar tarixida ikki bosqich yoki ikki to‘lqindan iborat. Konsepsiya ob’yekti Markaziy Osiyo mintaqasi, predmeti esa mazkur mintaqadagi siyosiy jarayonlar. Konsepsiya sub’yektlari Buyuk Britaniya va Rossiya. Konsepsiyaning ikkinchi to‘lqini XX asr oxirida yangi mustaqil davlatlar — Ozarbayjon, Tojikiston, Turkmaniston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Qozog‘istonni o‘z nazoratiga olish istagi bilan Turkiya va Eron davlatlari tashabbuskorligida shakllandi. Keyinchalik bu ikki davlat qatoriga AQSH, Pokiston, Rossiya, Xitoy, Hindiston va boshqa yetakchi davlatlar ham qo‘shildi. Ba’zan mutaxassislar o‘rtasida konsepsiya ikkinchi to‘lqini «New Great game» - «Yangi buyuk o‘yin» konsepsiyasi deb ham qo‘llanilmoqda.