Geometriya 7-sinf

 ta’riflanadi
. Darslikda ta’riflar 
belgisi bilan alohida ajratilgan. 
Shuningdek, shu paytgacha nuqta, to4g4ri chiziq va tekislikning o4z-o4zidan 
ravshan bo4lgan qator xossalarini ham isbotsiz, to4g4ridan-to4g4ri qabul qildik. 
Bunday xossalar 
aksiomalar
deb ataladi. Agar e’tibor bergan bo4lsangiz, darslikda 
barcha aksiomalarni asosiy matndan alohida ajratib, 
belgisi ostida berib keldik. 
Shu paytgacha tanishib chiqqan aksiomalarga misollar keltiramiz (qolganlarini 
darslik sahifalaridan topib, yozib chiqing): 
1. Tekislikdagi istalgan to4g4ri chiziqqa tegishli bo4lgan nuqtalar ham, unga tegishli 
bo4lmagan nuqtalar ham mavjud. 
2. Har qanday ikki nuqta orqali faqat bitta to4g4ri chiziq o4tkazish mumkin.
3. To4g4ri chiziqda olingan istalgan uchta nuqtadan faqat bittasi qolgan ikkitasining 
orasida yotadi.
Geometriyada tushunchalar izchil, mantiqiy ketma-ketlik tartibida kiritiladi. 
Eng avval geometriyaning poydevori # boshlang4ich tushunchalar ta’rifsiz qabul 
qilinadi. So4ngra, bu poydevor asosida yangi tushunchalar ta’riflanadi. Ularning 
ba’zi xossalari isbotsiz, aksioma sifatida qabul qilinadi. Qolgan xossalar esa 
teoremalar ko4rinishida ifodalanadi va aksiomalarga hamda bu paytgacha to4g4riligi 
isbotlangan xossalarga asoslanib, mantiqiy mulohazalar vositasida isbotlanadi. 
Mulohaza yuritish jarayonida aksiomalardan boshqa isbotlanmagan xossalardan 
# garchi ularning to4g4riligi ochiq-oydin ko4rinib turgan bo4lsa ham # foydalanish 
taqiqlanadi. 
Chunki isbotlanmagan xossalardan foydalanish geometriyaning 
mantiqiy œbino
B
sini buzib qo4yadi 
O
œtuxum oldin paydo bo4lganmi yoki tovuq
B
degan hazil savol bilan ifodalanadigan mantiqiy xato keltirib chiqaradi.
Savol, masala va topshiriqlar
37

---

38
1
a
b
90
0
To4g4ri burchak ostida kesishuvchi to4g4ri chi-
ziqlar