Geologiya va geoinformatsion tizimlar fakulteti geologiya kafedrasi

Dengiz sherlari. Dengiz sherlari quloqli muhrlar oilasining eng katta vakili ( Otariidae). Voyaga etgan erkaklarning vazni 1000 kg ga va tana uzunligi 3-3,5 m ga etadi.Bu tur jinsiy dimorfizmni namoyon qiladi va erkaklar urg'ochilarga qaraganda kattaroqdir. Erkaklar shernikiga o'xshash yele bilan qoplangan katta bo'yinga ega. Bu dengiz sutemizuvchilari Shimoliy Tinch okeanida joylashgan.
Bolg'a boshli akulalar. Bolg'a boshli akula Tinch okeanidagi eng keng tarqalgan dengiz jonzotlaridan biridir. Bu akulalar boshning bolg'acha shakliga ko'ra osongina aniqlanadi. Ushbu xususiyat tufayli akula 360 graduslik ko'rish qobiliyatiga ega. Voyaga etgan akulalar 500 kg dan ortiq massaga va tana uzunligi taxminan 6 m ga etishi mumkin.
XULOSA
Demak, xulosa o`rnida dengizlarning geologik falotyati bizning hayotimizga uzviy bog`liq, shuning uchun ham biz ta`biat to`g`risidagi bilimlaarimizni oshirib borishimiz, undagi hayvonot va o`simlik olamini asrashimiz va buning uchun qo`ldan kelgancha harakat qilishimiz lozim. Ma’lumki, okеan va dеngizlar yer yuzasining 361 mln. km<sup>2</sup>, ya’ni 70,8% maydonini egallab o`zida 1370 mln. km³ suvni saqlaydi. Dеmak, dеngiz va okеanlar quruqlikdan kеltirilgan shag`al, qum, gil, ohak, ximiyaviy eritma (tuzlar) va organik qoldiqlar to`playdigan havza (ummon) hisoblanadi. Kеyinchalik bu yotqiziqlar dеngiz va okеan tagiga cho`kib u yerda turli gidrogеoximik protsеsslarga uchrab quruqlikdagi yotqiziqlardan yumshoqligi bilan farq qiluvchi yangi jinslar hosil bo`ladi. Quruqlikda cho`kindi hosil bo`lishida quyosh nuri, havoni isishi yoki sovishi, erkin kislorod va boshqa tashqi protsеsslar asosiy rol o`ynasa, dеngizda esa suvdagi eritma, chuqurlik, bosim, oqim, tеmpеratura, erkin kislorodsiz sharoit va organik dunyo kabi omillar jinslar hosil bo`lishida muhim ahamiyatga egadir. Dengiz to'lqinlari qirg'oqlarni buzadi, zararli moddalarni olib yuradi va to'playdi. Sohilni tashkil etuvchi tosh va bo'sh jinslarning emirilishi drift va to'lqin oqimlari bilan bog'liq. To'lqinlar doimiy ravishda qirg'oq toshlarini buzadi va yo'q qiladi. To'lqinlar doimiy ravishda qirg'oq toshlarini buzadi va yo'q qiladi. Bo'ron paytida qirg'oqqa ulkan suv massalari tushib, bir necha o'n metr balandlikda chayqalishlar va parchalanishlarni hosil qiladi. To'lqinlarning ta'sir kuchi shundan iboratki, ular og'irligi yuzlab tonna bo'lgan qirg'oqni himoya qiluvchi inshootlarni (to'lqinlar, to'lqinlar, beton bloklar) bir necha masofaga buzish va harakatlantirishga qodir. Bo'ron paytida to'lqinlarning ta'sir kuchi kvadrat metrga bir necha tonnaga etadi. Bunday to'lqinlar nafaqat toshlar va beton konstruktsiyalarni buzadi va maydalaydi, balki o'nlab va yuzlab tonna og'irlikdagi jinslar bloklarini ham harakatga keltiradi. Uning davomiyligi tufayli kamroq ta'sirchan, ammo qirg'oqqa kuchli ta'sir - to'lqinlarning kunlik chayqalishi. To'lqinlarning deyarli uzluksiz ta'siri natijasida qirg'oq yonbag'irligining tagida to'lqin kesuvchi tok hosil bo'lib, uning chuqurlashishi karniş jinslarining qulashiga olib keladi.