Geologik kartalarga asoslanib, geologik kesmalar tuzishni o’rganish ishning maqsadi

SSH

q

45

0

-25

0

 

Dala sharoitida odatda joylashish  azimuti hisob qilinadi. Shunda qatlam elementlarining 

qiymatlari qo’yidagicha yoziladi (P

R

) JSH 135; og’ish SSH45-25

0 

 

QATLAMLARNING YOTISH ELEMENTLARI.

  

 

Qatlamning asosiy tavsiflaridan biri  uning yotish holatidir.Qatlamning fazoda joylashishi uning 

yotish elementlari bilan aniqlanadi. Bu tushunchaga qatlamning quyidagi yotish holatlari kiradi: 

1. Yo'nalish - yerning gorizontal tekisligida qatlamning yo'nalishi. 

2. Qatlamning  yo'nalish chizig'i  - qatlam tagi  yoki ustki yuzasi bilan gorizontal tekislikning 

uchrashgan chizig'i. 

Qatlam yuzasida bunday chiziqlar behisob bo'lishi mumkin (1 chiziqlar ab, a

1

, b

1

, a

2

, b

2

) ular 

bir-biridan balandlik belgilari bilan farqlanadi (10- rasm). 

3.  Yo'nalish  azimuti  chizig'i-magnit  meridiani  bilan  qatlam  yo'nalishi  o'rtasidagi  gorizontal 

burchak. Azimut yo'nalishi 0° dan 360° gacha o'zgarishi mumkin (P, a

2

). 

      4.  Qatlamning  tushishi  (egilishi)  -  qatlamning  gorizontal  tekislikka  nisbatan  bir  tomonga 

egilib yotishi. 

      5.  Qatlamning  yotish  chizig'i  -  qatlam  yo'nalish  chizig'iga  nisbatan  tik  bo'lgan  qatlam 

tekisligiga joylashib, uning qaysi tomonga yotishini ko'rsatuvchi chiziq (1-chiziq d, e). 

       6.  Qatlamning  yotish  azimuti  -  bu  yotish  chizig'ining  gorizontal  proyeksiyasi  va 

meridianining shimoliy chizig'i orasidagi o'ng burchak. 

Yotish  azimuti  qatlamning  yotish  sharoitiga  qarab  0°  dan  360°  gacha  o'zgarishi  mumkin. 

Qatlamning yo'nalish chizig'i va yotishi bir-biriga tik, ularning azimuti 90° bilan farqlanadi. 

Qatlamning yotish azimutini aniqlab, yo'nalish azimutini hisoblash mumkin. 

Bunda yotish azimut qiymatiga 90° qo'shiladi yoki ayriladi. 

7.  Qatlamning  yotish  burchagi  -  gorizontal  tekislik  bilan  qatlam  burilishi  o'rtasidagi  hosil 

bo'lgan burchak (1-burchaklar: α va ß). 

---

Qatlamning  yotish  burchagi  0°  dan  90°  gacha  bo'ladi.  Qatlamlarning  yotish  elementlari 

geologiya xaritasiga tog' kompasi va transportir yordamida tushiriladi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qatlamlarning yotish elementlari (I) va ularning plandagi nisbati (II)