Geografiyasi

3-mavzu:  Inson geografiyasi fanining tadqiqot usullari 
 
 

---

34 
 
tushunchasini akvatoriya (yer sharining suv bilan qoplangan bir qismi), aerotoriya 
(yer  shari  atmosferasining  bir  qismi)  kabi  tushunchalar  to’ldiradi.  Ayni  vaqtda 
hudud,  akvatoriya  va  aerotoriya  tushunchalari  birgalikda  geotoriya  tushunchasini 
hosil qiladi. Hudud tushunchasining g’oyat murakkab va kattaligi uni mintaqalarga 
bo’lib, o’rganishni taqozo qiladi.  
Mintaqa (region) - lotincha so’z bo’lib, ilmiy iste’molga ingliz tilidan kirib 
kelgan va 100 dan ortiq turli mazmunda talqin qilinishi bilan ajralib turadi.  
Keyingi  yillarda  ilmiy  adabiyotlar  va  tadqiqotlarda  mintaqa  tushunchasi 
ijtimoiy-iqtisodiy,  tabiiy-tarixiy,  siyosiy-harbiy  va  ekologik  tizim  sifatida 
quyidagi: 1) dunyo xo’jaligi va umumbashariy muammolar, giosiyosiy va hududiy 
takror  ishlab  chiqarish;  2)  megaiqtisodiyotda  -  makroiqtisodiy  va  mikroiqtisodiy 
tahlil yondashuvlarida keng qo’llanilmoqda. 
Dunyo  xo’jaligi  va  umumbashariy  muammolar  yondashuvi-dunyo 
xo’jaligining  tarixiy-iqtisodiy  rivojlanishi  jarayonida  o’zining  umumiy  ijtimoiy-
iqtisodiy,  ilmiy-madaniy  salohiyatiga  ega  mamlakatlar  rivojlanishiga  jiddiy  ta’sir 
etuvchi, xalqaro siyosat, harbiy-siyosiy mojarolar, yoqilg’i-energetika, oziq-ovqat, 
demografik,  ekologik  va  boshqa  umumbashariy  muammolar  yechimlarini  ishlab 
chiqishga  intiluvchi  iqtisodiy-siyosiy  birlashmalar  va  ittifoqlar  mavjudligiga 
asoslanadi.  Jumladan,  XX  asrning  oxirida  Yevropada  jiddiy  milliy  tizimlarni 
umumlashtirgan  (moliya-kredit,  yagona  pul  va  boshq.)  transmilliy  mintaqa 
Yevropa  Ittifoqining  yuzaga  kelishi,  MDH,  Shimoliy  Amerika  Erkin  Savdo 
Assotsiatsiyasi  va  boshq.  shakllanishi  jarayoni  davom  etayotganligi  e’tiborga 
molik.