Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti

Kurs ishi mavzusining vazifasi. Korxonalarni joylashtirish jarayonida nafaqat sof iqtisodiy, balki ijtimoiy-siyosiy vazifalar ham hal etiladi: mamlakat hududlari iqtisodiy rivojlanishi oʻrtasidagi jiddiy tafovutlarni bartaraf etish, mamlakatning oʻtmishdagi qoloq rayonlarining iqtisodiy rivojlanish darajasini koʻtarish, shuningdek. ularda yuqori malakali kadrlarni ko'paytirish.
Kurs ishining ob'ekti - sanoat tarmoqlari iqtisodiyoti.
Ishning asosiy maqsadi “Korxonalarni tarmoqda joylashtirish tamoyillari” mavzusining nazariy va uslubiy jihatlarini o‘rganishdan iborat.
Ushbu maqsad quyidagi nazariy muammolarni hal qilishni taqozo etdi:
- sanoat korxonalarini joylashtirish xususiyatlarini o'rganish;
- iqtisodiyotning tarmoq tuzilishini o'rganish;
- sanoat korxonalarini joylashtirishning asosiy omillarini o'rganish;
- ishlab chiqarishni joylashtirishni tarmoq iqtisodiy asoslashning asosiy usullarini o'rganish.
I-BOB. O‘zbekiston sanoat potentsiali.
1.1 Sanoatning xalq xo`jaligidagi o`rni
Respublikada ko'p tarmoqli sanoat yaratildi, ishchi va xizmatchilarning milliy kadrlari shakllandi. Ayni paytda O‘zbekistonda 11 ming korxona faoliyat ko‘rsatmoqda.
O‘zbekiston sanoatining tarmoq tuzilmasi takomillashtirilib, o‘zaro bog‘langan kompleks shaklini oladi. Mashinasozlik, elektroenergetika, rangli metallurgiya, kimyo, metallga ishlov berish, ya'ni fan-texnika taraqqiyotini belgilab beruvchi tarmoqlar jadal sur'atlar bilan rivojlandi. So‘nggi bir necha yil ichida Toshkent va Sirdaryo DUK, Navoiy elektrokimyo zavodi, Olmaliq kimyo zavodi, Angren kauchuk zavodi, Toshkent motor zavodi, Samarqand maishiy muzlatgichlar zavodi, Quvasoy kabi yirik sanoat korxonalari qurildi. respublikada chinni va fayans zavodi, Asaka avtomobil zavodi va boshqalar qurildi.
Respublika uchun an’anaviy bo‘lgan sanoat tarmoqlari – yengil va oziq-ovqat sanoati ham keng rivojlangan. Soʻnggi yillarda bunyod etilgan mazkur tarmoqlarning yirik obʼyektlari Buxoro paxta va Xiva gilam kombinatlari, Xiva shahridagi ipak oʻrash kombinati, Jizzax trikotaj fabrikasi, Urganch yogʻ-ekstraksiya zavodi, Qibray pivo va alkogolsiz korxonalarga aylandi. o'simlik va boshqalar.
Sanoat respublika xalq xoʻjaligining yetakchi tarmogʻidir. Uning rivojlanishi tabiiy va iqtisodiy resurslarning kompleks o'zlashtirilishi, tez o'sib borayotgan aholining foydalanish darajasi bilan bog'liq. 60-yillarda Buxoro-Xiva tubsizligi va Qashqadaryo viloyatida tabiiy gazning katta zahiralarining iqtisodiy aylanishiga jalb etilishi sanoat tarmoqlarining rivojlanishi va tuzilishining murakkablashuvida yangi sifat bosqichi bo‘ldi. Bu holat respublika xalq xo‘jaligining boshqa tarmoqlarini ham rivojlantirishga turtki bo‘ldi.
Zamonaviy ishlab chiqarishning asosiy omili va asosini elektr energetikasi tashkil etadi.
Agar 1940 yilda respublikada aholi jon boshiga elektr energiyasi ishlab chiqarish 72,5 kVt/soatni, 1960 yilda esa 684,6 kVt/soatni tashkil etgan bo’lsa, 2022 yilda 2346,1 kVt/soatni tashkil etdi. Respublika elektr energiyasining asosiy qismi Sirdaryo, Toshkent, Navoiy, Angren va Taxiatosh kabi qator yirik issiqlik elektr stansiyalarida ishlab chiqariladi. Qator GESlar, masalan, Chorvoq, Xodjikent, shuningdek, Chirchiq daryosida qurilgan GES kaskadining 19 ta stansiyasi ham energetika sohasiga hissa qo'shmoqda. Sobiq SSSR parchalanganiga qaramay, Markaziy Osiyo davlatlarining yagona yagona energetika tizimi ishlamoqda.
Bu tizim bundan 30 yil avval shakllangan. Energiya tizimlarini birlashtirishning ta'siri ularning integratsiyalashuvi darajasi bilan bog'liq bo'lib, umumiy energiya tarmog'i, yagona tezkor dispetcherlik nazorati mavjudligi bilan tavsiflanadi va bu elektr stantsiyalarining o'rnatilgan umumiy quvvatini kamaytirishga va energiya ishlab chiqarish quvvatini kamaytirishga imkon beradi. umumiy yoqilg'i sarfi. Hozirgi vaqtda Yagona energetika tizimining asosiy vazifalari energiya tizimlarini normal va avariyali rejimlarda zaxiralash hamda elektr energiyasining davlatlararo shartnomaviy almashinuvini amalga oshirish hamda hayotning barcha jabhalarida energiya resurslaridan samarali, oqilona foydalanish hisoblanadi. Energetika tizimlarini birgalikda ishlatishdan olinadigan barcha imtiyozlar real va ob'ektivdir va Markaziy Osiyoning bir qismi bo'lgan mustaqil davlatlarning energetika sohasini rivojlantirishning yangi sharoitlarida amalga oshirilishi mumkin.
Respublika iqtisodiyotida muhim o'rinni yoqilg'i sanoati egallaydi. Yoqilg'i-energetika kompleksining mavjudligi va rivojlanishi ko'p jihatdan davlatning kuchini belgilaydi. Bu sanoat asosan tabiiy gaz, shuningdek, Angren qo'ng'ir ko'mir qazib olish bilan ifodalanadi. Respublika yoqilg'i balansida neftning roli hali ham ahamiyatsiz.
Oʻzbekiston sanoatining yetakchi tarmoqlaridan biri rangli metallurgiya boʻlib, asosan Angren-Olmaliq kon-sanoat rayonida toʻplangan. Bu sanoat mis, oʻtga chidamli va issiqqa chidamli metallar, oltin ishlab chiqarishni oʻz ichiga oladi. Bu sohadagi eng yirik korxona Olmaliq kon-metallurgiya kombinatidir. Respublikada topilgan volfram rudalari va molibden negizida Oʻzbekiston oʻtga chidamli va issiqqa chidamli metallar zavodi (Chirchiq shahri) ishlaydi. O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotida oltin qazib olish sanoatining o‘rni va o‘rniga baho bering – Qizilqum cho‘lidan olinadigan oltin negizida Tog‘-kon boyitish kombinati ishlaydi. “O‘zbekzoloto” uyushmasida bir qator korxonalar faoliyat ko‘rsatmoqda.
Qora metallurgiya respublikadagi yagona metallurgiya zavodi Toshkent viloyati Bekobod shahrida joylashgan. Po‘lat va prokat ishlab chiqaruvchi mazkur korxona asosan metallolom ishlab chiqarish bilan shug‘ullanadi. So‘nggi yillarda zavodda xalq iste’moli mollari ishlab chiqarila boshlandi.
Respublika xalq xo`jaligida yetakchi o`rinlardan biri kimyo sanoatiga tegishli. Bu sanoatning xom ashyosi gaz, neft, koʻmir, oltingugurt, ozokerit, osh tuzi va rangli metallurgiya, paxta xomashyosini qayta ishlash, kenaf ishlab chiqarishning turli chiqindilari hisoblanadi. Ayniqsa, paxtachilikni rivojlantirish – mineral o‘g‘itlar bilan ta’minlashda kimyo sanoatining o‘rni katta.
Chirchiq elektrokimyo zavodi, Samarqand superfosfat zavodi, Fargʻona azotli oʻgʻitlar zavodi, “Navoiyazot”, Olmaliq kimyo zavodi, shuningdek, Toshkent sintetik yuvish vositalari zavodi, Namangan kimyo zavodi, Fargʻa kimyo zavodi, Fargʻona kimyo zavodi kabi korxonalar bu sohadagi yirik korxonalardir. Gidroliz zavodlari, Jizzax va Toshkent plastmassa zavodlari, Toshkent kimyo-farmatsevtika zavodi va boshqalar.
O'zbekiston sanoatida mashinasozlik keng rivojlangan - xalq xo'jaligining barcha tarmoqlarini texnik jihatdan qayta jihozlashning asosi. Bu tarmoqda o‘nlab sanoat korxonalari va birlashmalar faoliyat ko‘rsatmoqda.
Asosan paxtachilikni rivojlantirishga yoʻnaltirilgan qishloq xoʻjaligi texnikasi yetakchi rol oʻynaydi. “Toshkent traktor zavodi” ishlab chiqarish birlashmasi, “O‘zbekselmash”, “Tashselmash”, “Chirchiqselmash”, Toshkent shpal zavodi, “Toshximselmash”, Samarqand “Qizil dvigatel” zavodi – bu tarmoq korxonalarining to‘liq bo‘lmagan ro‘yxati. Yirik mashinasozlik sanoat korxonalari aylanma va yigirish moslamalari ishlab chiqaradigan «Tashtekstilmash», kimyo sanoati uchun asbob-uskunalar «Oʻzbekximmash» (Chirchiq shahri) va boshqalar. Respublikada avtomobilsozlik rivojlana boshladi. Xorazm viloyatining Drujba shahrida avtomobilsozlik giganti barpo etilmoqda. U Germaniyaning mashhur Mercedes Benz kompaniyasi o‘rtasida imzolangan shartnomaga muvofiq qurilmoqda. qishloq xo‘jaligi va avtomobilsozlik bo‘yicha respublika davlat konserni. Bu korxonada kichik yuk mashinalari ishlab chiqariladi. Barcha avtomobil qismlari Germaniyadan keltiriladi.
Respublikada elektrotexnika sanoati maʼlum darajada rivojlangan boʻlib, asosan kabel mahsulotlari, elektr lampalar, elektron jihozlar, quvvat transformatorlari, turli elektr qurilmalari va motorlar ishlab chiqarish bilan shugʻullanadi.
Oʻzbekistonda gaz uskunalari, maishiy muzlatgichlar, liftlar, plyonkali uskunalar, koʻprikli kranlar, ekskavatorlar ishlab chiqariladi, abraziv va asboblar ishlab chiqarish rivojlangan.
Eng yirik aviatsiya korxonalaridan biri Toshkent shahrida joylashgan – ishlab chiqarish aviatsiya birlashmasi nomidagi. V. P. Chkalova (TAPOiCh). Toshkent, Fargʻona, Andijondagi zavodlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu korxonani shahar ichidagi shahar deb atash mumkin: undagi ishchilar soni deyarli qirq mingga etadi. U 1941 yilda Moskva yaqinidagi Ximki shahridan evakuatsiya qilingan zavod asosida yaratilgan. Ayni paytda korxona 1800 ta xorijiy korxonadan qo‘shilish uchun zarur bo‘lgan ehtiyot qismlar va boshqa materiallarni olmoqda.
2019 yil oxirida uyushma 64 o'rinli IL-114 turbovintli yo'lovchi samolyotini ishlab chiqardi. Ma’lumki, jahon aviasozlik sanoatida asosiy ko‘rsatkich yoqilg‘i sarfi hisoblanadi. Shu nuqtai nazardan kelib chiqqan holda shuni ta'kidlash kerakki, Il-114 samolyoti eskirgan AN-24 va Yak-40 samolyotlariga qaraganda ikki baravar ko'p yoqilg'i sarflaydi. Ushbu yangi samolyot rossiyalik mutaxassislar bilan hamkorlikda qurilgan.
Respublika sanoat majmuasida ma'lum o'rinni qurilish materiallari sanoati egallaydi. Bu tarmoq tsement, shifer, qurilish g'ishtlari, temir-beton konstruksiyalari va qismlari, sanitariya-texnik buyumlar va boshqalar ishlab chiqarish bilan ifodalanadi, bir qancha uy-joy qurilishi zavodlari qurildi. Qurilish materiallari sanoatini rivojlantirishda marmar ishlab chiqarish (Samarqand viloyatidagi Gazgan) katta ahamiyatga ega. Gazgan marmari negizida Gʻazalkent, Toshkent, Samarqand, Olmaliq, Nukus shaharlarida toshni qayta ishlash zavodlari faoliyat koʻrsatadi. Respublikamizning turli hududlarida metall bo'lmagan qurilish materiallari karerlari mavjud.
Oʻzbekiston sanoat majmuasining shakllanishi va rivojlanishida yengil va toʻqimachilik sanoati katta oʻrin tutadi. Respublikaning oʻziga xos sharoitida yirik qishloq xoʻjaligi hududi sifatida paxta tolasi, paxta va shoyi gazlamalar, ipak xomashyosi, kenaf tolasi, paypoq, ustki va zigʻir trikotaj, tikuvchilik mahsulotlari ishlab chiqarishni oʻz ichiga olgan koʻp tarmoqli yengil sanoat rivojlangan. , poyabzal va hokazo.Respublika yengil sanoatida gilam, galanteriya, chinni va fayans idishlar ishlab chiqarish ham mavjud. O‘zbekistonning Toshkent, Samarqand, Quvasoy chinni zavodlari keng ma’lum. Ajoyib va ​​go'zalligi bilan noyob, ularning mahsulotlari jahon bozorida raqobatlasha oladi, ular ko'plab mamlakatlarda o'tkazilgan ko'rgazmalarda namoyish etilgan,
Paxta gazlamalar ishlab chiqaruvchi yirik korxonalar Toshkent, Fargʻona toʻqimachilik va Buxoro paxta kombinatlaridir. Ipak xomashyosi va ipak gazlamalar ishlab chiqarishning asosiy markazlari Fargʻona, Namangan, Buxoro viloyatlarida joylashgan.
Namangan viloyatida gilam va to‘qilmagan materiallar ishlab chiqarish, Qo‘qon shahrida paypoq mahsulotlari ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgan. Respublikaning deyarli hamma joyida tikuvchilik korxonalari bor, Xiva shahri gilam ishlab chiqarish bilan mashhur. Qoraqalpog‘iston Respublikasining Chimboy shahrida yirik to‘qimachilik korxonasi qurilishi boshlandi. U Turkiyaning Yazeks korporatsiyasi mutaxassislari tomonidan ishlab chiqilgan. Uning loyihaviy quvvati yiliga 3 million dona ustki kiyim ishlab chiqarishni tashkil etadi.
Yengil sanoatda ustun mavqeni paxta tozalash sanoati egallaydi. Bu tarmoq korxonalari asosan paxta yetishtiriladigan hududlarga yaqin hududlarda qurilgan bo‘lsa-da, yangi rivojlanayotgan hududlarda ularning soni yetarli emas.
Toshkent, Samarqand, Qoʻqon, Fargʻonada charm sanoati rivojlangan; respublikaning ko'plab boshqa shaharlarida turli xil poyabzallar ishlab chiqariladi.
Oʻzbekiston xalq xoʻjaligida oziq-ovqat sanoatining oʻrni katta boʻlib, u asosan mahalliy qishloq xoʻjaligi xom ashyosini qayta ishlashga asoslangan. Bu sanoat hech qachon eskirgan emas, undagi ishlarning holati har doim umumiy qiziqish uyg'otadi va uning mahsulotlari keng va doimiy talabga ega. Ushbu sohaning rivojlanish darajasiga e'tibor kuchayishi hozirgi murakkab davr uchun tabiiydir. Mamlakatlar o‘rtasidagi eski iqtisodiy aloqalarning uzilishi va haqiqatda uzilishi, xomashyo va yoqilg‘i-energetika resurslari narxining tez sur’atlar bilan oshib borishi aholi uchun eng muhim bo‘lgan mazkur tarmoqning rivojlanishiga keskin salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Xulosa: bu sohada har qanday inqiroz faktlari va hodisalari puxta va tez bartaraf etilishi kerak. Bu tarmoqdagi ayrim turdagi korxonalar O‘zbekistonning deyarli barcha hududlarida joylashgan. Sanoat mahsulotining umumiy hajmida oziq-ovqat sanoatining ulushi 14,6 foizni tashkil etadi.Oziq-ovqat sanoatining muhim tarmoqlaridan biri neft sanoati bolib, u asosan paxta chigitini qayta ishlash asosida rivojlanadi. Neft respublikaning koʻpgina shaharlarida — Toshkent, Fargʻona, Kattaqoʻrgʻon va boshqalarda ishlab chiqariladi.
Konserva sanoati bir qancha yirik zavodlar bilan ifodalanadi, ammo bu tarmoq Samarqand, Toshkent, Fargʻona va Andijon viloyatlarida rivojlangan. Qoraqalpogʻistonda (Moʻynoq shahri) respublikadagi yagona baliq konserva zavodi mavjud.
O‘zbekistonda vinochilik azaldan mashhur. Ammo alkogolizmga qarshi mashhur kampaniya bu sohaga katta va tuzatib bo'lmaydigan zarar etkazdi. Shunday qilib, agar 2010 yilda respublikada 13,6 million dekalitr uzum vinosi ishlab chiqarilgan bo'lsa, 2015 yilda - 2,7. 1988 yildan boshlab uni ishlab chiqarish asta-sekin o'sib bordi va 2020 yilda u 6,4 million dekalitrni tashkil etdi.
Respublikamizning deyarli barcha hududlarida un maydalash sanoati, go‘sht va sut mahsulotlari, salqin ichimliklar, non mahsulotlari, qandolatchilik va boshqa keng talab qilinadigan mahsulotlar ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgan.
Oziq-ovqat sanoatida yuzaga kelgan o‘tkir muammolarni hal etish maqsadida “O‘zpishcheprom” konserni tomonidan qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Toshkent yog‘-moy kombinatida Shvetsiyaning “Alfa-Laval” kompaniyasi tomonidan yetkazib berilgan liniyalar yordamida quyma margarin ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yildi. AQSH, Germaniya, Isroil, Italiya, Hindiston, Xitoy va boshqa mamlakatlardagi firmalar bilan hamkorlikni yoʻlga qoʻygan va rivojlantirmoqda. “Sovizaprotein” Oʻzbekiston-Isroil qoʻshma korxonasi Oʻzbekiston uchun yangi mahsulot – paxta unidan tayyorlanadigan oziq-ovqat va em-xashak oqsili unini ishlab chiqaradi. Buxoro shahrida ushbu mahsulotlarni ishlab chiqaruvchi zavod qurilmoqda.
Qibray salqin ichimliklar zavodida “PepsiCo” kompaniyasi bilan hamkorlikda alkogolsiz ichimliklarni qadoqlash majmuasi ishga tushirildi.
Ma’lumki, yaqin o‘tmishda O‘zbekistonda hech bo‘lmaganda kichik, ammo o‘ziga xos qand sanoati mavjud edi. Endilikda shakar respublika uchun eng tanqis mahsulotlardan biriga aylandi. Samarqand choy qadoqlash korxonasida uy sharoitida turli tonik ichimliklar tayyorlash uchun qulay bo‘lgan kichik o‘ramlarda xushbo‘y o‘tlar va ayrim mevalar ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilmoqda. Aholi uchun eng muhim bo‘lgan ushbu tarmoq – oziq-ovqat sanoati darajasini oshirishga qaratilgan boshqa chora-tadbirlar ham ko‘zda tutilgan.
Yuqorida qayd etilgan tarmoqlardan tashqari mahalliy sanoat ham rivojlanib, madaniy-maishiy va maishiy ehtiyojlar uchun tovarlar ishlab chiqaradi. Bozor munosabatlariga o‘tish va tadbirkorlik keng rivojlanayotgan hozirgi davrda mahalliy sanoatning o‘rni ayniqsa ortib bormoqda. Kelgusida neft-gaz, tog‘-kon va oltin qazib olish, elektroenergetika, rangli metallurgiya, kimyoning ayrim tarmoqlari kabi tarmoqlarni ustuvor rivojlantirishga e’tibor kuchayishi kutilmoqda, bu esa nafaqat respublika ehtiyojlarini qondiradi. , balki valyuta tushumlari manbaiga ham aylanadi.
Respublikada xususiylashtirish va davlat tasarrufidan chiqarish sohasida juda ko‘p ishlar qilinmoqda, bu jarayonning mexanizmi, umuman, to‘g‘rilandi. Umuman olganda, kichik xususiylashtirish tugallandi, mahalliy sanoat korxonalari, savdo ob'ektlari, maishiy kooperativlar, umumiy ovqatlanish shoxobchalari, aholiga maishiy xizmat ko'rsatish, davlat uy-joy fondi va boshqalarni davlat tasarrufidan chiqarish boshlandi.O'nlab yirik va o'rta korxonalar yengil va oziq-ovqat sanoati, qurilish majmuasi aksiyadorlik jamiyatlariga aylandi. Davlat mulki qoʻmitasi huzurida Koʻp tarmoqli iqtisodiyotni shakllantirish va xususiylashtirish muammolari ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi.
Oʻzbekistonda sanoatning yetakchi tarmoqlaridan biri rangli va qora metallurgiya, jumladan, mis, oʻtga chidamli va issiqqa chidamli metallar, oltin ishlab chiqarishdir. Sanoatning yirik korxonalari Navoiy va Olmaliq kon-metalizatsiya kombinatlaridir. Respublikada topilgan volfram rudalari va molibden negizida Oʻzbekiston oʻtga chidamli va issiqqa chidamli metallar zavodi (Chirchiq shahri) ishlaydi. Toshkent viloyati Bekobod shahridagi metallurgiya zavodida metallolomlarni qayta ishlash asosida po‘lat va prokat ishlab chiqariladi.
Bugungi kunga qadar O‘zbekistonda 3 mingga yaqin foydali qazilma konlari topilgan bo‘lib, ulardan 1,1 mingtasi, jumladan, 50 tasi oltin, 41 tasi rangli va qora metallar, 187 tasi uglevodorodlar, 19 tasi tog‘-kon-kimyo konlari o‘zlashtirilishiga tayyor. , 45 - kon xomashyosi. Barcha turdagi kashf etilgan xomashyo zahiralari 1,3 trillion dollarga baholanmoqda.Oltin va uran zaxiralari bo‘yicha O‘zbekiston dunyoda 4-o‘rinda, mis bo‘yicha 11-o‘rinda turadi.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasi 2015-2020-yillarda. 45 million dollarlik sanoat korxonalarini modernizatsiya qilish dasturini amalga oshiradi.To‘rt yil davomida respublika geologiya sanoatida ilgari qo‘llanilmagan ko‘plab yangi texnika va texnologiyalarni xarid qilish rejalashtirilgan.
Ilmiy-tadqiqot ishlarini amalga oshirish uchun sun’iy yo‘ldoshdan suratga olish materiallari va dasturiy ta’minot, geologik ma’lumotlarni qayta ishlash uchun dasturiy ta’minot, shuningdek, turli laboratoriya va geofizik uskunalar xarid qilish rejalashtirilgan.
Dasturda, shuningdek, geologiya-qidiruv ishlari uchun mavjud bo‘lgan keng turdagi uskunalar: burg‘ulash nasoslari, asbob-uskunalar va moslamalar, tog‘-kon va maydalash uskunalarini modernizatsiya qilish ham ko‘zda tutilgan. 2007-2010 yillarda modernizatsiya doirasida. yordamchi texnika – yo‘l-qurilish texnikasi, avtotransport vositalari, dizel elektr stansiyalarini texnik jihatdan qayta jihozlash rejalashtirilgan.
Dasturni moliyalashtirish davlat byudjeti va O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasi mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning maxsus qarori bilan “O‘zmetkombinat” aksiyadorlik jamiyati ishlab chiqarishini 2007-2011 yillarga mo‘ljallangan modernizatsiya, texnik va texnologik qayta jihozlash dasturi tasdiqlandi. Dasturga muvofiq kelgusi besh yilda korxonada 9 ta investitsiya loyihasini amalga oshirish rejalashtirilgan.
Ushbu investitsiyalar O'zbekistonda temir-po'lat sanoatining texnik rivojlanishida yutuqni rag'batlantirishi mumkin. Investitsiyalarning asosiy hajmi eskirgan uskunalarni almashtirishga yoʻnaltiriladi va qariyb 30 million dollarni tashkil etadi.
Mutaxassislarning prognozlariga ko'ra, dasturning amalga oshirilishi 2018 yilga kelib po'lat ishlab chiqarishni 12,7 foizga, 2015 yilga nisbatan - 695 ming tonnagacha, uzun mahsulotlarni - 12,3 foizga - 492 ming tonnagacha oshirish imkonini beradi. Shu bilan birga, mahsulot ishlab chiqarish hajmi 30,5 foizga – 320,7 milliard so‘mgacha, eksport hajmi 1,5 barobarga – 130 million dollargacha o‘sishi kerak.Modernizatsiya dasturini moliyalashtirish “O‘zmetkombinat” aksiyadorlik jamiyatining o‘z mablag‘lari hisobidan amalga oshirilishi rejalashtirilgan. .
Mamlakatda qattiq yoqilg‘i ishlab chiqaruvchi yetakchi korxona bo‘lgan “O‘zbekugol” AJ ma’lumotlariga ko‘ra, O‘zbekiston 2019 yilning yanvar-iyun oylarida ko‘mir qazib olishni 1,691 million tonnaga yetkazdi, bu 2018 yilning shu davriga nisbatan 3,9 foizga ko‘pdir. Shu jumladan, mamlakatda qo'ng'ir ko'mir qazib olish 5 foizga o'sdi - 1,645 million tonnagacha. Shunga ko‘ra, Angrenskoye qo‘ng‘ir ko‘mir konini (Toshkent viloyati) o‘zlashtirgan “O‘zbekugol” OAJ va “Apartak” OAJ tomonidan 1,526 million tonna (3,5 foizga ko‘p) va 119,3 ming tonna (30,2 foizga ko‘p) ishlab chiqarilgan.
Oʻzbekistonda koʻmir qazib olish uchta konda amalga oshiriladi: Angren, Shargʻun va Boysun. Respublikada ko'mir asosan ochiq usulda qayta ishlanadi, qazib olishning ozgina qismi yer osti usulida amalga oshiriladi.
Tashkilotchilarning prognozlariga ko‘ra, “MiningWorld Uzbekistan 2007” ko‘rgazmasi mamlakat kon-metallurgiya sanoatini texnik qayta jihozlash va texnologiyalarni takomillashtirishning samarali yo‘nalishlarini ishlab chiqishga salmoqli hissa qo‘shishi hamda uni yanada rivojlantirishning yangi ustuvor yo‘nalishlarini belgilab berishi shubhasiz. .
Respublika xalq xo`jaligida yetakchi o`rinlardan biri xalq xo`jaligining eng yosh tarmog`i bo`lgan kimyo sanoatiga tegishli. Uning mahsulotlari va tarkibi asosan mashinasozlik (plastmassa, shisha), to'qimachilik sanoati (tola, bo'yoqlar), qishloq xo'jaligi (o'g'itlar, pestitsidlar), transport (motor yoqilg'isi, moylash moylari, sintetik kauchuk), qurilish (himoya plyonkasi) ehtiyojlari bilan belgilanadi. , shisha, plastmassa) va boshqalar.
Kimyo sanoati mineral oʻgʻitlar, oʻsimliklarni himoya qiluvchi kimyoviy moddalar, kimyoviy tolalar va iplar, sintetik yuvish vositalari, boʻyoq va laklar, plastmassa va sintetik smolalar (jumladan, kaprolaktam, tsellyuloza asetatlar, nitril-akril kislotasi), quvurlar va quvurlar qismlari, maishiy texnika ishlab chiqaruvchi korxonalardir. kimyoviy moddalar, parfyumeriya va kosmetika va boshqalar.
Mikrobiologiya sanoati korxonalarida ozuqa oqsili, ksilitol, turli spirtlar, jumladan, oziq-ovqat etil spirti ishlab chiqariladi.
Bu sanoatning xom ashyosi gaz, neft, koʻmir, oltingugurt, ozokerit, osh tuzi va rangli metallurgiya, paxta xomashyosini qayta ishlash, kenaf ishlab chiqarishning turli chiqindilari hisoblanadi. Chirchiq elektrokimyo zavodi, Samarqand superfosfat zavodi, Fargʻona azotli oʻgʻitlar zavodi, “Navoiyazot”, Olmaliq kimyo zavodi, shuningdek, Toshkent sintetik yuvish vositalari zavodi, Namangan kimyo zavodi, Fargʻa kimyo zavodi, Fargʻona kimyo zavodi kabi korxonalar bu sohadagi yirik korxonalardir. Gidroliz zavodlari, Jizzax va Toshkent plastmassa zavodlari, Toshkent kimyo-farmatsevtika zavodi va boshqalar.
Boshqa tarmoqlar chiqindilarini qayta ishlovchi va xo‘jaliklarni xomashyo bilan ta’minlovchi kimyo sanoati ham energiya, asbob-uskunalar va transportga muhtoj. Demak, kimyo sanoati tarmoqlararo va komplekslararo munosabatlarda bo‘lib, shu orqali ijtimoiy ishlab chiqarish tarmoqlarining rivojlanishiga, ularning joylashishiga ta’sir qiladi.
Oʻzbekiston kimyo sanoati quyidagi tarmoqlarni oʻz ichiga oladi:
1) kon-kimyo sanoati (mineral xomashyo qazib olish); 
2) asosiy kimyo (kimyoviy tuzlar, kislotalar, mineral o'g'itlar ishlab chiqarish); 3) organik sintez kimyosi (yarim tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish);
4) polimerlar kimyosi (plastmassa, kauchuk, turli tolalar ishlab chiqarish); 
5) polimer materiallarni qayta ishlash (shinalar, polietilen plyonka ishlab chiqarish).
Kimyo sanoatining to‘ng‘ich korxonasi Chirchiq elektrokimyo zavodi 1940-yilda ishga tushirilgan bo‘lib, dastlab u havodagi azotdan elektr energiyasi yordamida olinadigan azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan. Chirchiq shahriga gaz quvuri orqali olib borilgan Buxoro viloyatida tabiiy gaz konlarini o‘zlashtirish munosabati bilan elektrokimyo zavodi gaz xomashyosi ustida ishlay boshladi. Natijada kimyo sanoati bilan yoqilg‘i sanoati o‘rtasidagi aloqa kuchaydi. Tabiiy gazdan foydalanish zavod ishlab chiqarishni ikki barobarga oshirish va tannarxini sezilarli darajada kamaytirish imkonini berdi.
Chirchiq elektrokimyo zavodida azotli o‘g‘itlardan tashqari, plastmassa va sintetik tolalar olishda qo‘llaniladigan organik sintez mahsulotlari hamda g‘o‘za bargini terimdan oldin olib tashlash (defoliatsiya) uchun ishlatiladigan kimyoviy modda – magniy xlorit ishlab chiqariladi.
Farg‘ona va Navoiyda azotli o‘g‘itlar va tabiiy gaz asosida kimyoviy tola ishlab chiqaruvchi zavodlar qurildi.
1946 yilda Qo'qonda, 1957 yilda Samarqandda superfosfat zavodlari ishga tushirildi.
Ayni paytda Qizilqum fosforit zavodi qurilmoqda. U yiliga 2,7 million tonna ishlab chiqaradi. fosfat konsentratlari. Biroq zaxirasi 300 million tonna bo‘lgan fosforit konlari hali to‘liq ishlatilmagan.
Respublikamiz tosh tuziga ham boy. Xo‘jaykon, Tubakat, Barsakelmes, Boybichak, Oqkaliya kabi konlarda xomashyo zaxirasi 90 milliard tonnaga baholanmoqda.
Olmaliq shahrida yuqori sifatli ammofosli o‘g‘itlar (tarkibida azot va fosfor bo‘lgan) ishlab chiqaruvchi zavod qurildi.
Toshkentda “Sovplastital” kimyo korxonasi keng tanilgan, Angren shahrida kauchuk ishlab chiqaruvchi korxona faoliyat yuritmoqda.
O‘zbekistonda tabiiy gazdan foydalanish yoqilg‘i sifatida ham, xom ashyo sifatida ham birdek samarali. Masalan, O‘zbekistonda tabiiy gazdan kimyoviy tola ishlab chiqarish Rossiya Federatsiyasiga nisbatan 40-50 foizga arzon. Gazli, Muborak, Uchkur, Odamtosh, Shoʻrtoq va boshqa konlarda qazib olinadigan tabiiy gaz yuqori kondensatga ega.
Gaz kondensati organik sintezning asosidir. Har bir tonna gazdan 50 kg sintetik kauchuk, 150 kg plastmassa, 150 kg sun'iy tola, 100 kg erituvchi yoki 400 kg motor yoqilg'isi olish mumkin. Shu bois gaz kondensatidan keng foydalanish choralari ko‘rilmoqda.
Muborakda oltingugurtni gazdan ajratib olish zavodi qurildi. Kimyo sanoati uchun xom ashyo sifatida paxta poyasi va barglari, kenaf chiqindilari va hatto paxta momigʻi ham ishlatiladi. Biroq yig‘im-terim kampaniyasidan keyin har yili qolgan 5-6 million tonna paxta poyasi (g‘uzapay) yaqin vaqtgacha asosan yoqilg‘i sifatida ishlatilgan. Shuningdek, olimlar kimyoviy ishlov berish natijasida 1 tonna paxta poyasidan 700 kg furfural, 40 litr etil spirti yoki 250 kg ozuqaviy xamirturush, bargidan limon va olma kislotasi olish mumkinligini aniqladi.
Farg‘ona va Yangiyo‘l gidroliz zavodlarida g‘o‘za chigitining qobig‘idan glyukoza, texnik spirt va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi. Sulfat kislotasi rangli metallurgiya korxonalari chiqindilaridan olinadi. Papalik sanoat kauchuk mahsulotlari zavodi turli mashina va mexanizmlar uchun galoshlar, rezina shlanglar, rezina qismlar ishlab chiqaradi. Jizzax zavodida polietilen plyonka va rezina simlar ishlab chiqariladi.
Oltingugurt piriti, marganets, bor, alunit, kaliy tuzi, talk, ohaktosh kabi foydali qazilmalar kimyo sanoatining koʻplab tarmoqlari uchun xom ashyo boʻlib xizmat qiladi. Respublikada lak-boʻyoq ishlab chiqarish rivojlanmoqda, sunʼiy tola va gazlamalar ishlab chiqarilmoqda (Fargʻona), sunʼiy charm va jun ishlab chiqaruvchi zavodlar quvvati ortib bormoqda.