Geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

MUSTAXKAMLASh UChUN SAVOLLAR.

1. 
   Ko’lning suv balansi qanday qismlardan iborat:
   
2. 
   Ko’lda qanday oqimlar mavjud.
   
3. 
   Suv sathining o’zgarishi kelib chiqishiga ko’ra qanday qismlarga bo’linadi.
   
4. 
   Ko’llarning issiqlik bilansi.
   
5. 
   Ko’llarning issiqlik stratifikasiyasi.
   
6. 
   Ko’llarning minerallanish bo’yicha klassifikasiyalanishi.
   
7. 
   Ko’llarning tuz balansi
   
8. 
   Ko’llarning gidrobiologik hususiyatlari va suv massasi.
   

M A ‘ R U Z A – 6.
Mavzu: Daryolar, ularning tarqalishi va turlari - 2 soat.
R E J A.

1. 
   Yer yuzasida daryolarning tarqalishi va eng yirik daryolar.
   
2. 
   Daryolarning turlari va oqimi.
   
3. 
   Daryo morfologiyasi va morfometriyasi.
   

TAYANCh IBORALAR.
Suv rejimi, suv bilan to’yinishi, muzlik rejimi. Irmoqlarning doimiyligi. Daryo sistemasi. Daryo basseyni. Gidrografik tuzilish. Frud kattaligi. Jo’shqin daryolar. Sokin daryolar. Erkin tushish tezligi.
1.YER YUZIDA DARYOLARNING TARQALIShI VA ENG YIRIK DARYOLAR.
Daryo – bu o’zining aniq shakllangan oqimiga ega bo’lgan katta o’lchamdagi suv oqimidir. Daryolarga odatda basseynning maydoni 50 km² dan kam bo’lmagan yirik suv oqimlari kiritiladi. Kichik o’lchamdagi katta bo’lmagan suv oqimlari agar ular vaqtinchalik yoki sun’iy suv oqimlari bo’lsa daryo hisoblanmaydi. Daryoning eng asosiy hususiyati bu uning oqimidir. Oqim bu keng ma’noda suvning undagi moddalar va issiqlik bilan irmoqlardan yig’ilishidir.
Yer yuzining hamma daryolarida bir vaqtning o’zida 2115 km³ suv oqadi, bu Yer yuzidagi umumiy suv miqdorining 0,0002%ni tashkil qiladi. Shunga qaramasdan daryo oqimi moddalar va suv almashinishining eng muhim elementi, quruqlik va gidrosferaning turli obyektlari o’rtasidagi o’zaro aloqani belgilaydigan asosiy omil bo’lib hisoblanadi.
Yer yuzida eng katta daryo bu Amazonka daryosi bo’lib, uning havzasi 6915 km² ni, eng uzun daryo Nil daryosi bo’lib, uzunligi 6670 km.ni tashkil qiladi. Eng suvi ko’p daryo ham Amazonka bo’lib, unda 6930 km³ suv bor va bu Yer yuzidagi barcha daryolar suvining 16,6%ni tashkil qiladi.