Гeoгрaфия

Тоқымашылық кәсіпорындарында 
жіп мата, жүн мата, жібек және 
зығыр талшықты маталар тоқылады.
Мата тоқып шығару үдерiсi жеке-жеке орналасқан иiру, тоқу яки өңдеу 
фабрикаларында кезең-кезеңмен жүзеге асырылады (66-сурет). Көлік 
қаражаты, жүк тиеу-түсiру қаржылары дайын өнiмнiң құнына қосылады. 
Демек, тоқымашылық өндiрiсін iрi кәсiпорында (комбинатта) шоғырландыру 
пайдалы болады.
65-сурет.
Tоқымашылық 
өнеркәсібі.
http://eduportal.uz

---

83
Өзбекстанда даярланатын 
шикі жібектің қайта өндіруден 
артып қалған бөлігі шет мем-
лекеттерге экспорт жаса луда. 
Сөйтіп, тоқымашылық 
өнеркәсібі кәсіпорындарын 
орналастыруда тұтынушылар, 
жұмысшы күші мен шикізат 
алғышарты ескеріледі.
?
1.
8-сынып география атласынан «жеңіл өнеркәсіп» кәсіпорындары орналасқан 
қалаларды анықта.
2.
Ауданыңда өсірілген жібек қай жерде қайта өңделеді?
3.
Мақта тазалау зауыттары санының азайғанын қалай түсіндіресің?
4.
Өзбекстанда тоқымашылық өнеркәсібін одан әрі жетілдірудің болашақтары нелерге 
байланысты?
5. 
Контурлы картаға ең ірі тоқымашылық орталықтарын белгіле.
66-сурет. 
Tоқымашылық өнеркәсібінің тармақ 
шеңберіндегі байланыстары
АЗЫҚ-ТҮЛІК ӨНЕРКӘСІБІ
30-сабақ
30-сабақ
11-сабақ тақырыбынан азық-түлік өнеркәсібінің жалпы өнеркәсіп 
өніміндегі салмағын анықта.
Бұл өнеркәсiп диқаншылық пен мал шаруашылығы өнiмдерiн қайта 
өңдеу негiзiнде қалыптасқан. Оның кәсiпорындарының географиялық 
орналасуын қайта өңделетiн шикiзаттың ерекшелігi белгiлейдi. Шикiзат 
тез бұзылатын және қайта өңделгенде қалдық көп шығатын, алысқа 
тасуға шыдамсыз болған жағдайда, кәсiпорын шикiзат өндiретiн жерде 
орналастырылады (көкөнiс, ет, консервiлер, шекер өндiрiсi, жемiс 
шәрбаттарын дайындау). Қазір азық-түлiк өнеркәсiп кәсіпорындары 
жоғары механизацияланған өндiрiс тармағына айналған. Бұрын тек 
шикiзатқа, ауыл шаруашылығына ғана байланыс тығыз байланысты. 
Демек, азық-түлiк өнiмдерiн шығаруда шикiзат қаражатынан тыс түрлі 
машина механизмдері мен жанармай қаражаттарының үлесi артып 
отыр. Мәселен, бидай аз қаражатпен өндiрiлсе де, ұн тарту мен нан 
дайындаудағы (машина механизмдерге, отын-энергетикаға) қаражаттарына 
байланысты дайын нанның бағасы өзгермеуi және қымбаттауы мүмкiн.