Гeoгрaфия

1. 
Қайсы өнеркәсіп тармағы атмосфераның ластануына көбірек кері әсер етеді?
2.
Металлургия кешеніне байланысты кәсіпорындардың қайсысы экологиялық 
ділгірлікті өте шиеленістіруде? Бұл кәсіпорын табиғатты ластамауы үшін 
қандай шараны ұсынасың?
52-сурет. 
Экологияға өнеркәсіп
кәсіпорындарының әсері.
http://eduportal.uz

---

69
AГРОӨНДІРІСТІК КЕШЕНІ 
53-сурет.
Aгроөнеркәсіп кешені құрамы.
24-сабақ
24-сабақ
Агроөндірістік кешені – Өзбекстанда тармақтараралық кешендердiң 
алғашқысы және жетекшiсi. Ол ауыл шаруашылығы негiзiнде қалыптасқан.
 
Агроөндiрiстік кешені (АӨК)
— ауыл шаруашылық өнімін 
өндіру және оны тұтынушыға жеткізу үдерісінде тиісті барлық 
тармақтардың үйлесімділігі болып табылады. 
Ауыл шаруашылығы мен ол өндірген өнiмдердi қайта өңдейтiн жеңiл 
және азық-түлiк өндiрiсiнiң тармақтары да тікелей АӨК құрылымын 
құрған. Бұларға қосымша түрде ауыл шаруашылығында пайдаланылатын 
механизмдердi жасап шығаратын және оларды жөндейтін кәсiпорындар, 
минералдық тыңайтқыш пен өсiмдiк зиянкестерiне қарсы қолданылатын 
заттар шығаратын химия өндiрiсiнiң тармақтары да АӨК-ке кіреді. Бұл 
тармақтар негiзiнде ауыр өнеркәсіпке тиiстi болса да, бірақ олар өндіріс 
көлемі мен тиімділігінің белгілейтін алғышарты екендігінен АӨК-те бiрiншi 
топты, ауыл шаруашылығы екiншi, ауыл шаруашылығы өнiмдерiн қайта 
өңдейтiн тармақтар үшiншi топты құрайды (53-сурет).
Экономикада халықтың басым бөлiгi АӨК тармақтарында еңбек етедi. 
Көтерме сауданың негiзгі бөлігін ауыл шаруашылығы өнiмдерi немесе сол 
өнімдерді қайта өңдеп даярланған тауарлардың саудасы құрайды. Демек, 
халқымыздың жақсы тұрмысы, дастарханымыздың молшылығы, одан 
да маңыздысы, халықтың жұмыспен қамтамасыз етiлуi АӨК жағдайына
байланысты. 
Өкінішке орай, тәуелсіздікке дейін болған дәуірде Өзбекстанда мақтаны 
мал шаруашылығы үшін азықтық жем өндіру
Ауыл шаруашылығы
диқаншылық
мал шаруашылығы
Ауыл шаруашылық өнімдерін 
даярлау, қайта өңдеу және 
тарату
Азық-түлік және жеңіл 
өнеркәсіп, жалпы тамақтану, 
сауда
ауыл шаруашылық техникасы
минералды тыңайтқыштар
http://eduportal.uz

---

70
жеке басқару үстемдігі ауыл шаруашылығы тармақтарын үйлесімді дамыту 
мүмкіндігін бермеді. Нәтижеде өнеркәсіп өнімдерінің қатары кейбір азық-
түлiк өнiмдерi де сырттан әкелiндi. Қазіргі күнде бұл тиімсіздік екі жолмен 
жойылып жатыр.
Біріншіден, ауыл шаруашылығында егін майдандарының құрамы түбегейлі 
өзгертілді. Егін майдандарын оңтайландыру және ауыл шаруашылығы 
егіндерін аудандастыру барысында жан-жақты ойлас тырылған саясат 
жүргізіліп жатқандығы ең қажетті шикізат пен экспортқа арналған өнім 
болған мақтаны өсірудің тұрақты көлемін сақтаған күйде басқа ауыл 
шаруашылығы өнімдерін өндіруді бірнеше есе көбейттіру мүмкіндігін берді. 
Ең маңыздысы, халқымызды азық-түлік өнімдерімен толық қамтамасыз 
етуге негіз жасалды.