Geografiya fani o’quvchisi

Tizimlararo tahlil usuli. Mazkur usulningnasosiy mohiyati shundan iboratki,bir tizim holatining tahlil asosida boshqa tizimning hoiati bashorat qilinadi.

Masalan, har 11 yilda Quyoshdagi dog’lar soninining ko’payishi asosida Yerdagi qator noxush hodisalarning ro’y berishi oldindan oldindan aytib beriladi.

Eng xavfli qor ko’chkilari, sellar, qurg’oqchilik, toshqinlar va boshqa noxush hodisalar Quyosh faolligining 11 yillik davriyligi bilan bog’langan.

Geografik bashoratlar jahon, mintaqa va mahalliy miqyosda olib boriladi.

Sayyoraviy bashoratlar. Ular Yer rivojlanishining evoiyutsion yo’nalishlarini o’rganishga asoslangan. Umumsayyoraviy geografik bashoratlarning asosiy maqsadi insoniyatning kelajakdagi hayotini va Yerni saqlab qolishga qaratilgan muammolarni oldindan bashorat qilishdir. Mintaqaviy bashorat. Mintaqaviy bashorat deb hududiy jihatdan chegaralangan tabiiy komplekslarning kelajakdagi o’zgarishini oldindan asoslab berishga aytiladi.

Mahalliy geografik bashoratlar. Ma’lum bir muhandislik inshooti yoki yoki inshootlar guruhining tabiiy muhitga ta’sirini oldindan asoslab berish mahalliy geografik bashorat deb ataladi. Tabiatga ta’sir etadigan muhandislik inshootlari sanoat korxonasi, suv ombori, shaxtalar, yo’llar, aerodromlar, shaharlar va boshqalar bo’lishi mumkin.

O’zbekistonda shakillangan tabiat komplekslari va tuzilishining asosiy qonuniyatlarini, ularda vujudga keladigan tabiiy geografik jarayonlarni, inson faoliyati ta’sirida ro’y beradigan o’zgarishlarni o’rganish asosida kelajakdagi o’zgarishlarning asosiy yo’nalishlarini bashorat qilish mumkin.