Geografiya fani o’quvchisi

Yakuniy qism uyga vazifa va adabiyotlar

Download 390,3 Kb. bet 7/119 Sana 23.01.2022 Hajmi 390,3 Kb. #402729

Bog'liq
Geografiya fani o’quvchisi qurbonboyeva hanifaning-fayllar.org

Bu sahifa navigatsiya:

• Yangi mavzu bayoni.

Yakuniy qism uyga vazifa va adabiyotlar	5	O’quvchilarni baholash va baholarni izohlash. 2-mavzu. 12-15, 15-17-18 betlar.2. 4-5-rasmlarni o’rganish.3.Savol- javob.4.Geografik atamalr lug’ati.	Ma’ruza Muhokama Eslatma
O`quv jurnali, kitob

Yangi mavzu bayoni. Agrogeografik ( “agro” – yunoncha so’z bo’lib, dala m,a’nosini bildiradi ) tadqiqotlar natijasida yer resuslari qishloq xo’jalik maqsadlari nuyqtai nazaridan baholanadi. Aghrogeografik tadqiqotlar davomida olingan ma’lumotlar asosida harbir hudud uchun yerdan foydalanishning aniq chora tadbirlari ishlab chiqildi.

Qishloq hujalik yerlariga ekin ekiladigan yerlar, bo’z yerlar, ko’p yillik darahtzorlar, pichanzor va yaylovlar kiradi. Qishloq hujalik ekinlarini joylashtirishda relef va uni tashkil qilgan yotqiziqlar muhim ahamyatga ega. Joynning relyefi hudutning tuproq, grunt suvlari va yer usti suvlari me’yorini, o’simlik qoplami va iqlim hususiyatlarini belgilaydi. Madaniy ekinlar ham joy releyfiga mos ravishda tabaqalashtiriladi. Masalan daryolarening ( Sirdaryo, Amudaryo, Qoradaryo, Norin, Chirchiq, Ohangaron, Zarafshon va h.k. ) yuqori terrassalari sug’oriladigan yerlardan iborat bo’lib, ularda paxta, g’alla, yem-hashak ekinlari yetishtiriladi. Daryolarning quyi terraslarida ( I – II ) sholi va boshqa suvni ko’p talab qiladigan ekinlar yetishtiriladi. Adirlarda, o’rtacha balandlikda tog’larning yon bag’irlarida lalmi ekinlar, choi’llarda va tog\’ yonbag’irlarida yaylov va pichanzorlar joylashgan.

Shunga ko’ra o’zbekistondagi yerlar terrassali, deltali, yoyilmali, adirli, yonbag’rli yerlarga ajratilishi mumkin.

Ma’lum bir davlat, viloyat, tuman yoki hudutda yer resurslari muntazam ravishda o’tqazilgan ko’zatishlar natijasida yig’ilgan ma’lumotlarning jamlanmasi kadastir deb ataladi. Kadastr yer, suv, qazilma boylik, yaylov, o’rmon va boshqalar bo’yicha ham tuzilishi mumkin.

Davlatr yer kadaqstri quyidagi ma’lumotlarni o’z ichiga oladi: yerning kimga qarashli ekanligini;uning mioqdor va sifat xususiyatlari; tuproq bonitirovkasi; yerning iqtisodiy baholanish natijalari.

Yer kadastri mamlakat bo’yicha yagona tizimga ega bo’lib, unda yerning aniq maydoni va sifatik, tabiiy, xo’jalik va huquqiy holoti to’g’risida to’liq ma’lumot bo’ladi. Yer kadstri asosini tuproq bonitirofkasi tashkil qiladi. Yer resurslarini sifat jihatdan qiyosiy baholash tuproq bonitirovkasi deyiladi. Tuproq bonitrovkasi hosildorligiga qarab belgilanadi va odatda 100 balik shkala asosida amalgam oshiriladi.

O’zbekistonda bonitirovka asosini paxta hosili tashkil qiladi. Paxtadan gektarga 40 sentner hosil beradigan yerlar 100 balli bonitetga teng deb olinadi. O’zbekistonda eroziyaga uchramagan tipik va bo’z tuproqlar yuqori bonitetga (80-100ball), deltalardagi (40-60 ball)kuchli sho’rlangan, sug’oriladigan, toshloq, taqirli va gilli tuproqlar past banitetga (10-30ball), ega.

Download 390,3 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham: