Геодезиядан 1-практикум

Теодолит

2Т30П
№12250
N₀=12

2. 
   Адилак бўлак қийматини аниқлаш
   

Теодолит штативга шундай ўрнатилади ки, кўтаргич винтлардан бири теодолитдан 20 – 30м узоқликда жойлашган тик ўрнатилган рейкага йўнал-тирилган бўлсин (48 – шакл).

48 – шакл. Рейка бўйича адилак бўлак қийматини аниқлаш

Асбобнинг вертикал ўқи тик ҳолатга кетирилади, кейин ушбу винтнинг бураш орқали адилак пуфакчаси адилак ампуласидаги бўлаклар штрихи билан унинг учларидан бири бирлашгунча чет ҳолатига сурилади. Иплар тўрининг горизонтал штрихи бўйича рейкадан саноқ олинади. Кейин, уша кўтаргич винтни бураб, пуфакча бошқа учига n бўлакка сурилади ва рейкадан саноқ олинади. Асбобдан рейкагача бўлган d масофа ўлчанади ва уни 0,1м гача яхлитлаб, адилакни бўлак қиймати қуйидаги формула бўйича ҳисобланади

.
Рейкани бошқа масофага ўтказиб, назорат учун ўлчашлар уша тарзда такрорланади. Агар ики марта ҳисобланган нинг қиймати 10^ дан кўп фарқ килмаса, унда унинг ўртача қиймати ҳисобланади(фарқ йўл қўярли бўлмаган ҳолда ўлчашлар такрорланади). Адилакни бўлак қийматини ҳисоблаш мисоли 13 – жадвалда келтирилади.
13 - жадвал

Белгилар	Ўлчашлар натижаси
	Биринчиси	Иккинчиси
	50