|
TRUBOPROVODNING ARIQQA O‘RNATILISHI
Gaz, vodoprovod va kanalizatsiya tarmoqlarini ariqqa o‘rnatish zarur va muhim ishdir. Vodoprovod quvurini ariqqa o‘rnatishda suvning taqsimot joyi belgilanadi. Inshoot qurishda joyning tup- rog‘iga bog‘liq bo‘lganligi sababli ariqdagi suvni tuproq bilan bir- galikda joylashishi tufayli qor qatlamining qalinligiga, kunning
2 6 3
ta’siriga, qishloqlardagi geodeziya punktlari va yo‘l qoplamining xarakteriga bog‘liqdir.
Kanalizatsiya quvurini ariqqa o‘rnatish uchun uchastkaning boshlanishidagi uylar tarmog‘ining texnika-ekonomika hisobiga asoslaniladi. Kanalizatsiya quvur tarmog‘ini chuqurlashtirib kavlab olib o‘tish maqsadi — gazoprovod, vodoprovod va kanalizasiya quvurlarini chaqqon vizirka yoki nivelir yordamida nivelirlab, aralashgan ikkita quvur orasiga belgilangan nishablik berib, ana shu berilgan nishablikka asoslanib ariqqa quvurni o‘rnatishdir.
Ariq tubini tozalab tekislangandan so‘ng quvur ariqqa o‘rna- tiladi, o‘rnatilgan quvurning ustidan nivelirlanadi. Kanalizatsiya quvurini o‘rnatishda ko‘pincha chaqqon vizirka qo‘llaniladi. Vi- zirkaning tavonida bo‘rtik joy mavjud bo‘lib, vizirka taxtasini to‘g‘ri burchakli qilib yasaladi. Quvurni ariqqa o‘rnatishda quvur ichiga bo‘rtik kiradi va vizirka tarnov tubiga shovun holatda o‘rnatiladi (166- a rasm). Loyiha belgi raqamiga asoslanib quvurning to‘g‘ri o‘rnatilganligini aniqlash uchun chaqqon vizirka ustidagi yog‘och bitta, ikkita tekislikda yotsa, quvur ariqqa tekis yotqizilgan hisoblanadi. Kanalizatsiya quvurining to‘g‘ri yo‘na-
rasm. Ariqqa truboprovodning o‘rnatilishi.
a — vizirka bo‘yicha: 1 — chaqqon vizirka; 2 — olib o‘tuvchi vizirka;
3 — ariqdagi truboprovod; b — nishablik bo‘yicha: 1 — adilak; 2 — quvur orasiga qo‘yiladigan moslama; 3 — truboprovod.
2 6 4
lishda yo‘nalganligini quvur o‘qiga osilgan shovun orqali tekshirib ko‘riladi. Quvur aniq loyiha belgi raqamiga asoslanib o‘rnatil- ganligini nivelir yoki lazer nuri orqali tekshiriladi. Katta hajmdagi quvurlarni katta bo‘lmagan nishablikda (0,002—0,0005) betondan tayyorlangan ariqqa o‘rnatiladi. Quvurni o‘zi oqib ketayotgan iflos chiqindi suvlarning nishabligi bo‘yicha o‘rnatiladi. Shuning uchun quvur bilan adilak orasiga alohida moslama joylashtiriladi (166- b rasm).
Yog‘ochdan yasalgan moslama o‘lchamini to‘g‘rilangan uzunligi d va moslamani to‘g‘rilangan balandligi l ga asoslanilsa, i = dl bo‘ladi. Bu yerda i — quvur uchun belgilangan nishablik. Agarda quvur ustiga qo‘yilgan adilak bilan birgalikda moslamani aylantirganda adilak pufakchasi nol punktda tursa, tarnov quvuri berilgan yo‘nalish bo‘yicha nishablikda yotsa, quvur to‘g‘ri o‘rnatilgan bo‘ladi.
Keyingi vaqtlarda quvurni o‘rnatish uchun lazer nuridan ma- salan, LV-5, LV5M yoki moslamali komplektlardan foydalanil- moqda. Ana shu lazer asbobi nurni belgilangan nishablikda yoki qiyalik burchakni aniqlashda va quvurni ariqqa o‘rnatishda foydalaniladi, ishning bajarilganligi o‘z vaqtida tekshirib boriladi. Quvurni ariqqa o‘rnatishda va tekshirishda lazer asbobidan qanday foydalanilsa, ariq qazish mashinasidan ham xuddi ana shunday foydalaniladi. Ariq qazish mashinasidan foydalanishning ikki xil usuli mavjud: birinchi usul ariq tubidagi o‘q bo‘ylab uchastkadagi chiziqning boshlanishini va oxirini loyiha belgi raqamiga bog‘lash. Ariq tubiga lazer asbobi o‘rnatiladi va quvurni fazodagi o‘qi bo‘ylab bir bog‘ o‘tinga nurni yo‘naltiriladi. Avvaldan ariq ichiga geodeziya belgi raqami o‘rnatilgan bo‘ladi va nivelir, nivelir reykasidan foydalaniladi. Quvurni ariqqa o‘rnatishda tayyorlangan joyni tekshirish uchun marka belgisi o‘rnatiladi. Markaning markazi quvurning geometrik o‘qiga to‘g‘ri bo‘lishi lozim. Shun- dan so‘ng mexanizm bir donadan quvurni olib ariqqa tushiradi va avvaldan o‘rnatilgan quvurga quvurning bir tomonini biriktiradi. Ikkinchi tomonini esa lazer nuri orqali yerga qo‘yilgan bir bog‘ o‘tinning markaz o‘qiga nur kelgunga qadar quvurni burab, siljitish yo‘li bilan to‘g‘rilanadi, so‘ngra quvur holati mustahkamlanadi. Qolgan quvurlarni ham xuddi ana shu usulda birin-ketin ulab, qo‘shib borilaveradi.
2 6 5
Do'stlaringiz bilan baham: |
