Geodeziya, kartografiya va kadastr

Kurs ishining asosiy hisob kitob qismi
Zamonaviy inshootlar o‘zining murakkab konstruktiv echimi kichkina 
maydonda joylashagn ko‘p qavatliligi, katta territoriyada joylashgan muhim 
texnologik qismlardan iboratliligi bilan ajralib turadi. Bu aloxida konstruksiya yoki 
texnologik qurilmalarga o‘rnatilgan ko‘p sonli markalarni sikldan siklga kuzatish 
orqali o‘rganishga olib keladi.
Shuning uchun kuzatishni boshqaruvchi tashkilotda geodezik tayanch to‘rlarini 
barpo qilish, kuzatishni bajarish sifati va inshoot konstruksiyalarining holati haqida 
bevosita katta hajmdagi qimmatli informatsiya materiallari to‘planib keladi. 

---

14 
An’anaviy (traditsion) usulda tizimlash va tahlili qilish bilan cheklanishi 
kamlik qiladi. Bunda matematik statistika apparati va usullarni qo‘llash zarur. 
Bizga kurs ishini bajarish uchun berilan ma’lumotlarda bino inshootlarni 
cho‘kishlar 2020-2021 yillar davommida kuzatilgan bo‘lib ular quyidagichani tashkil 
etgan. 
Markalarni kuzatish natijalari 
Marka 
nomeri 
Boshlanish
2021 y 
yanvar 
II Sikl 
2021 y 
fevral 
III Sikl 
2021 y 
mart 
IV Sikl 
2021 y 
aprel 
V Sikl 
2021 y 
aprel 
VI Sikl 
2021 y 
may 
VII Sikl 
2021 y 
may 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
1 
144,678 
144,549 144,417 144,535 144,533 144,552 
144,56 
2 
144,978 
144,847 144,715 144,833 144,832 144,851 
144,86 
3 
145,029 
144,899 144,768 144,886 144,885 144,904 144,912 
4 
144,985 
144,854 144,728 144,841 
144,84 
144,859 144,868 
5 
145,081 
144,949 144,824 144,936 144,935 144,954 144,963 
6 
144,945 
144,813 144,682 
144,8 
144,799 144,818 144,827 
7 
145,05 
144,921 
144,79 
144,908 144,907 144,926 144,935 
8 
145,152 
145,02 
144,889 145,008 145,006 145,025 145,034 
Markalarni kuzatish natijalari 
Natijalar shuni ko‘rsatmoqdagi bino inshootlarni kuzatilagan har bir nuqtasida 
cho‘kish qiymatlari turlicha bo‘lgan. 

---

15 
Deformatsiya qiymati 
I 
II 
III 
IV 
V 
VI 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
0,129 
0,261 
0,143 
0,145 
0,126 
0,118 
0,131 
0,263 
0,145 
0,146 
0,127 
0,118 
0,13 
0,261 
0,143 
0,144 
0,125 
0,117 
0,131 
0,257 
0,144 
0,145 
0,126 
0,117 
0,132 
0,257 
0,145 
0,146 
0,127 
0,118 
0,132 
0,263 
0,145 
0,146 
0,127 
0,118 
0,129 
0,26 
0,142 
0,143 
0,124 
0,115 
0,132 
0,263 
0,144 
0,146 
0,127 
0,118 
Cho‘kishlar qiymati berilgan aniqlikka qarab o‘lchanadi. Berilgan aniqligini 
saqlash uchun nivelirlash aniqligi oldindan hisoblanadi. Buning uchun quyidagilar 
aniqlanadi: 
a) adilak pufakchasi uchlarini birlashtirish o‘rta kvadratik xatosi. 
bu erda d – reykadan nivelirgacha bщlgan masofa, d = 10m bo‘lganda 
b) bissektirlash o‘rta kvadratik xatosi. 
v) barabanning (doiraning) tekis paralelli plastinkasidan olingan sanoqning 
xatosi quyidagini tashkil qiladi. 

---

16 
bu erda m
s
– hisoblash barabanining bo‘lak qiymati.n – bissektorni o‘zgartirish 
qiymatiga to‘g‘ri keladigan, barabanning bo‘lak soni. 
Shuningdek reykadan olingan sanoqni o‘rta kvadratik xatosi quyidagi qiymatga 
teng bo‘ladi. 
Unda, ikki sanoqning farqi bo‘yicha topilgan m
h
nisbiy balandlikni o‘rta 
kvadratik xatosi m
h
quyidagi qiymatga ega bo‘ladi. 
Har bir bekatda nisbiy balandliklar to‘g‘ri va teskari yo‘nalishlar bo‘yicha ikki 
shkala orqali aniqlangan holda, uning (nisbiy balandlikni) yakuniy xatosi quyidagini 
tashkil qiladi. 
CHekli xatoni Δchek= 3m
h
qabul qilinganda,
Nivelirlash yo‘li n bekatdan iborat bo‘lganda nisbiy balandliklar yig‘indisi 
bo‘yicha chekli xato quyidagi ifoda orqali aniqlanadi. 
Ma’lumki nivelir yo‘lining eng bo‘sh joyi uning o‘rtasi hisoblanadi. 
Bino inshootlarni cho‘kish darajalari qo‘idagi chizma va diogrammalar orqali 
aniqlash mumin bo‘ladi.