Geodeziya, kartografiya, geografiya

(1.3.7-rasm) Proyeksiyalarda meridian va parallellarni ko‘rinishi.
Bunday proyeksiyalarda bosh masshtab urinma nuqtalarda, shuningdek urinma va kesuvchi chiziqlarda saqlanadi. Kartografik to‘rlar ko‘rinishi, chunonchi meridian va parallellar shakli, meridianlar va parallellar o‘rtasidagi oraliqlarning qiymati proyeksiyalarni tuzish usuliga bog‘liq bo‘ladi .
Konusli proyeksiya orqali yer sharini tasvirlash bunda sharning konusga uringan joyi xatoliklarsiz tasvirlanadi. Quyidagi rasmda 47- va 62- gradusla oraliqlarda xatoliklar kam bo’ladi (1.3.8-rasm).

(1.3.8-rasm). Konusli proyeksiya.


II BOB KARTOGRAFIK PROYEKSIYALAR TANLASH
2.1 Atlas va kartalarda qo’llaniladigan proyeksiyalarning turlari
Proyeksiyalar va o‘zgartirishlarning soni cheksiz bo^’lsada ularning umumiy foydalanishdagi ko‘pchiligi allaqachon kashf qilingan, lekin kartografik sinchkovlikni eslatadi (2.1.1-rasm).
Quyida proyeksiya tamoyillarining mavzuli bo‘lmagan tavsifi soddalashtirib o^’tilgan. Chuqurroq o‘rganmoqchi bo‘lganlar uchun adabiyotlar ro‘yxatida bir necha yaxshi manbalar keltirilgan.
Proyeksiyalar tasnifi.
Proyeksiyalarni tasniflash uchun ko‘plab urinishlar amalga oshirilgan. Afsuski, har doim ba’zi chalkashliklar borligidan o^’zaro eksklyuziv turkumlarni o‘ylash mumkin emas. Eng keng tarqalgan tasniflari proyeksiya xususiyatlari va proyeksiya yuzalariga asoslanadi.
Proyeksiyaning xususiyatlari.
Karta proyeksiyalarini yaratish yoki ulardan foydalanish paytida yer koordinata to‘ri geometrik xususiyatlarining ba’zilarini saqlab qolish maqsadga muvofiqdir. Quyida proyeksiya turlari va asosiy xususiyatlari berilgan:

1. 
   Maydon ekvivalentligi. Hudud masshtabini saqlovchi kartalar teng maydon yoki ekvivalent proyeksiyalar deyiladi.
   
2. 
   Kichik maydonlarning burchaklari va shaklini saqlash. Bu xususiyatlarga ega proyeksiyalarga conform yoki ortomorfik proyeksiyalar deyiladi.
   
3. 
   Chiziqli masshtab. Kartaning ayrim qismi uchun chiziqli masshtabini saqlovchi proyeksiyalar teng masofada joylashgan proyeksiyalar deyiladi.
   
4. 
   Yo‘nalish, maxsus azimuntlar. Bu proyeksiyalar azimuntlarni zenitallar deyiladi.³
   
5. 
   Karta sharlarni to‘g^’ri chiziqlardek ko’rsatuvchi boshqa turli proyeksiyalar bor, lekin ularning maxsus kategoriyasi yo‘q. So’nggi toifa bu maxsus xususiyatlarga ega bo'lmagan bir-biriga yon berish guruhi, lekin u har qanday xususiyatlarida juda ko‘p buzilmagan umumiy ko^’rinishni taqdim etadi.