Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Uchinchi – Osiyoning yangi industrial davlatlari.
Ular Koreya Respubli-
kasi, Tayvan, Singapur, Xitoyning Syangani bo‘lib, so‘nggi o‘n besh-yigirma yil 
ichida omilkorlik bilan amalga oshirilgan iqtisodiy islohotlar tufayli taraqqiyot-
da keskin yuksalishlarga erishdilar. Shu tufayli ular G‘arbda «Osiyo yo‘lbarslari» 

---

124
yoki «Osiyo ajdarholari» deb ham nom oldilar. XX asr oxirlariga kelib bu toifa 
davlatlarga Malayziya va Tailand ham qo‘shildi.
Osiyoning ilg‘or davlatlaridan Isroil, Kipr va Turkiya o‘z taraqqiyot yo‘lini 
belgilashda G‘arb mamlakatlari tajribasini dastur qilib olgan bo‘lsa, Sharqida 
joylashgan yangi industrial davlatlar esa Yaponiyaning rivojlanish modelini 
namuna qilib olganligi bilan ajralib turadi.
Jumladan, 60-yillargacha qoloq bo‘lgan Koreya Respublikasi 90-yillar 
boshlariga kelib jahonda AES larda ishlab chiqarilayotgan elektroenergiya 
hajmiga ko‘ra 9-o‘ringa, po‘lat eritish bo‘yicha 8-o‘ringa, dengiz kemalari ishlab 
chiqarishda 2-o‘ringa, kimyoviy tolalar ishlab chiqarishda 5-o‘ringa, elektron 
sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishda 6-o‘ringa chiqib oldi. Shunga o‘xshash 
keskin iqtisodiy o‘sishlar Singapur, Tayvan va boshqalarda ham yuz berdi.
To‘rtinchi – Fors qo‘ltig‘i bo‘yidagi neft qazib chiqaruvchi mamlakat-
lar. 
Bu mamlakatlarning ko‘pchiligi hozirgi vaqtda aholi jon boshiga YMDning 
darajasiga ko‘ra salkam jahondagi yetuk rivojlangan davlatlar qatorida turadi. 
Buning asosiy sababi, neftni ko‘plab qazib chiqarish va uni eksport qilish hisobiga 
tushadigan katta miqdordagi 
«neft-dollar»
dir. saudiya Arabistoni, kuvayt, 
Birlashgan Arab Amirliklarida mamlakat eksportining 95% ini neft tashkil qiladi. 
Natijada Fors qo‘ltiqbo‘yi mamlakatlarida neft va tabiiy gaz chiqarish, neft 
kimyosi, qayta erituvchi metallurgiya kabi sanoat tarmoqlari yuzaga keldi.