Genetikadan masala ishlash

To‘liq dominantlik hodisasi.
1-masala. Quyidagi genotipga ega bo‘lgan organizmlar qanday tipdagi gametalarni hosil qiladi? Ularning genotip bo‘yicha gomozigotali yoki geterozigotali ekanligini aniqlang.

a) BB b) Bb v) bb

2-masala. No‘xat o‘simligida donning sariq rangi (B) yashil rangi (b) ustidan to‘liq dominantlik qiladi. Quyidagi genotipga ega bo‘lgan o‘simliklarni chatishtirishdan olingan keyingi avlod o‘simliklarining genotip va fenotiplarini aniqlang:

a) BB x bb b) Bb x bb v) BB x Bb g) Bb x Bb

3-masala*. Donining rangi sariq bo‘lgan gomozigotali no‘xat o‘simliklari yashil donli o‘simliklar bilan chatishtirilganda F₁ va F₂ o‘simliklarining genotipi va fenotipini hamda F₁ o‘simliklarini sariq donli va yashil donli o‘simliklar bilan qayta chatishtirishdan olingan F_B o‘simliklarning genotipi va fenotipini aniqlang.

Masalaning echilishi:

Belgi Gen

Donning sariq rangi B

Donning yashil rangi b
Donining rangi sariq bo‘lgan gomozigotali ona organizmning genotipini BB bilan belgilaymiz. YAshil donli retsessiv gomozigotali ota organizmning genotipini bb bilan belgilaymiz. Ota-ona organizmlarni o‘zaro chatishtiramiz.

sariq donli yashil donli

P ♀ BB X ♂ bb

g B b

F₁ Bb - sariq donli

Sariq rangni rivojlantiruvchi B geni yashil rangni rivojlantiruvchi retsessiv alleli - b ustidan to‘liq dominantlik qilishi sababli F₁ da olingan barcha duragaylarning doni sariq rangda bo‘ladi. F₁ duragaylari geterozigota (Bb) hisoblanadi. Endi F₁ duragaylarni o‘z-o‘zidan changlantirib, ikkinchi avlod (F₂) duragaylarini olamiz.

sariq donli sariq donli

P ♀ Bb X ♂ Bb

g B, b B, b
F ₂ BB, Bb, Bb bb

3 1

sariq yashil

F₂ da o‘rganilayotgan belgi bo‘yicha ajralish sodir bo‘ladi. F₂ da ikkita fenotipik sinf hosil bo‘ladi - sariq donli va yashil donli o‘simliklar. Ularning nisbati 3 : 1. F₂ da 3 ta genotipik sinf hosil bo‘ladi:

- dominant gomozigotali BB sinf;

- geterozigotali Bb sinf;

- retsessiv gomozigotali bb sinf.

Genotipik sinflar nisbati 1 : 2 : 1

Fenotipik sinflar nisbati 3 : 1

Agar F₁ duragaylarini har ikki ota-ona bilan chatishtirsak:

sariq donli sariq donli

P ♀ Bb X ♂ BB

g B, b B

F_B BB, Bb

sariq donli sariq donli sariq yashil

F₁ duragaylarini dominant gomozigotali ota-onadan biri bilan chatishtirsak, u holda F_B da faqat sariq donli duragaylar olinadi. Dominant ota-ona bilan bo‘ladigan chatishtirish F₁ duragaylarning genotipini aniqlab bermaydi.

Agar F₁ duragaylarini retsessiv gomozigotali, ya’ni yashil donli ota-onadan biri bilan chatishtirsak, u holda

sariq donli yashil donli

P ♀ Bb X ♂ bb

g B, b b
F_B Bb bb

sariq yashil Nisbat 1 : 1

Qayta chatishtirishning bu formasi F₁ duragaylarning genotipini aniqlab beradi.