Genetika genetika so'zi grekcha genetikos — tug'ilishga taalluqli, aloqador degan so'zdan olingan. Genetika barcha tirik organizmlarga xos bo'lgan xususiyat — irsiyat va o'zgaruvchanlik qonuniyatlarini o'rganuvchi fandir. Irsiyat

8-masala. Itlar yungining qora rangi jigarrang ustidan, kalta yungi uzun yungdan to’liq dominantlik qiladi. Ikkala juft genlar har-xil autosoma xromosomalarda joylashgan .

Ovchi qora va kalta yungli itlarni ko’paytirish maqsadida huddi shunday fenotipli itlarni chatishtirgan. Lekin, ularning avlodidagi kuchuklarnig ma’lum qismiga qora,kalta yungli bo’lgan. Qolganlari esa qora, uzun yungli yoki jigarrang, uzun yungli bo’lgan, chatishtirish uchun olingan itlarning genotipini aniqlang. Ovchi itlari gomozigota qora, kalta junli ekanligini tekshirish uchun qanday chachishtirish o’tkazilishi lozim ?

9-masala. Boshog’i qiltanoqsiz, qizil bo’lgan bug’doy navlari boshog’i qiltanoqli, oq rangli bo’lgan navlar bilan chatishtirilganda F1 da olingan o’simliklar qiltanoqsiz va qizil boshoqli bo’lgan F2 da esa quyidagicha ajralish namoyon bo’lgan :

159 ta qiltanoqsiz qizil; 48 ta qiltanoqsiz oq; 54 ta qiltanoqli qizil;16 ta qiltanoqli oq boshoqli o’simliklar olingan. F2 o’simliklarning necha foizi geterozigotali? Tahliliy chatishtirish o’tkazish uchun F1 o’simliklarini qanday fenotipga ega bo’lgan o’simliklar bilan chatishtirish kerak?

10-masala. Yumaloq, chipor tarvuz o’simliklari uzunchoq, yashil mevali o’simliklari bilan chatishtirilganda avlodda olingan o’simliklarning hammmasi yumaloq, yashil mevali bo’lgan. Ikkinchi tajribada ham huddi shunday chatishtirish o’tkazilganda avlodda olingan o’simliklarni quyidagi fenotipik sinflarga ajratish mumkin bo’lgan:

20 ta o’simlik yumaloq, yashil mevali ;

18 ta o’simlik yumaloq, chipor mevali ;

19 ta o’simlik uzunchoq, yashil mevali;

21 ta o’simlik uzunchoq, chipor mevali ;

Chatishtirish uchun olingan barcha o’simliklarning genotipini aniqlang .

11-masala. Sulida normal bo’ylik-balandlikdan, ertapisharlilik-kechpisharlilikdan ustunlik qiladi. Bu belgilrni ifodalovchi genlar xar-xil xromasomalarda joylashgan:

gomozigotali kechpishar, normal bo’yli suli navi bilan baland bo’yli, ertapishar navi chatishtirish natijasida olingan duragaylarda qanday belgilarga ega bo’ladilar?

1. 
   F1 duragaylarni o’zaro chatishtirishdan olingan avlod orasida baland bo’yli, ertapishar o’simliklar necha % ni tashkilqiladi?
   

2. 
   ertapishar, normal bo’yli sulini o’zaro chatishtirishdan 22372 ta o’simlik olingan. Ulardan 5593 tasi balnd bo’yli va huddi shunchasi kechpishar bo’lgan. Hosil bo’lgan o’simliklarni orasida nechtasi baland bo’yli, kechpisharliligini aniqlang.
   

12-masala. Qoramtir, jingalak sochli, faqat birinchi belgisi bo’yicha geterozigotali ayol, qoramtir, silliq sochli, lekin birinchi belgisi bo’yicha geterozigotali yigit bilan turmush qurgan. Ushbu oilada tug’iladigan farzandlarning genotipi va fenotiplarini aniqlang
(silliq soch-ressesiv).


13-masala. Har ikkala belgi bo’yicha geterozigota kulrang, uzun qanotli urg’ochi pashsha, qora rangli, kalta qanotli erkak drozofila bilan chatishtirilgan. Ushbu chatishtirish natijasi hosil bo’ladigan naslning fenotipi va genotipi qanday bo’ladi?


14-masala. Har ikkala belgi bo’yicha getrozigota qora ko’zli va besh barmoqli erkak(lekin bolaligida ortiqcha barmoq olib tashlangan), ko’k ko’zli, besh barmoqli ayolga uylangan. Ota ona fenotip va genotipini aniqlang.