Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

p ren atal 
tashxis
(tug‘ilguncha tashxis) usullari juda katta ahamiyatga ega.
Irsiy kasalliklar profilaktikasida asosiy usul — homila rivoj- 
lanishining ilk bosqichlarida (homiladorlikni 20-haftasigacha) erta 
tashxis qo‘yish (prenatal diagnostika) va og‘ir irsiy kasalliklar 
aniqlansa ularni eliminatsiyalashdir (teratanaziya).
Prenatal diagnostikani tashkillashtirishda quyidagi sharoitlar 
bo‘lishi shart.
1. Qo‘llaniladigan muolajalar ona va pusht sog‘lig‘iga zarar 
yetkazmasligi lozim.
2. Muolajalar o ‘tkazilganidan keyin yoki vaqt o‘tganidan so‘ng 
asoratlar xatari iloji boricha kam bo ‘lishiga harakat qilish kerak.
3. Prenatal diagnostika ikki bosqichda o‘tkazilishi kerak. 
Birinchi bosqichda homila rivojlanishida genetik xatar yuqori 
b o ‘lgan ayollarni aniqlash, ikkinchi bosqichda esa prenatal diag­
nostikani o ‘tkazish.
4. Mutahassislar laboratoriya analizlari va muolaja standartla- 
riga qat’iy amal qilishlari, bajarilayotgan ishlari sifatini doim nazo­
rat qilib borishlari, homiladorlik qanday yakunlanganligi va qo‘yil- 
gan tashxisdagi xatolarni statistik analizlarini amalga oshirib bo- 
rishlari lozim.
Prenatal diagnostika usullari quyidagi 3 ta guruhga bo‘linadi:
1. Skrining (inglizcha screen-elakdan o ‘tkazish, tanlab olish) 
usullari bilan irsiy yoki tug‘ma kasalliklari bo‘lgan bolani tug‘ush 
xatari yukori bo ‘lgan ayollar ajratib olinadi. Bu usullar kam xara- 
jat va keng qo‘llanilishi mumkin bo‘lishligi lozim.
2. Noinvaziv usullar deganda jarrohlik muolajasisiz amalga 
oshiriladigan usullar tushuniladi. Bu usulga asosan ultratovush tek- 
shirishlar (UTT) kiradi. Radiografiya va rentgenografiya usullari 
hozirgi davrda qo‘llanilmaydi. UTT homiladorlikning 17—22-haf- 
talarida (eng optimal davr) o‘tkaziladi. Bu usul tug‘ma rivojlanish 
nuqsonlarini aniqlashga imkon beradi. UTTni skrining maqsadida 
ham, aniqlovchi usul sifatida ham ishlatiladi.
3. Invaziv usullar maxsus jarrohlik muolajalari orqali amalga 
oshiriladi.Ularga xorionbiopsiya, platsentobiopsiya, amniotsentez, 
to ‘qimalar biopsiyasi, kordotsentez, fetoskopiya usullari kiradi