Gen kasalliklari

15- mavzu. Nikohlar tiplari va ularning tibbiy-genetik tomonlari 

12 

 

 

nikohlar).  3. 

Manfiy  assortativ  nikohlar  -

  belgilari  bilan 

farqlanadigan  shaxslar  o'rtasida  quriladi  (sog'lom  shaxslar 

bilan  kar-soqovlar,  pakanalar  bilan  novchalar  orasidagi 

nikohlar). 

4.  Inbriding  —

  qarindoshlar  orasidagi  nikohlar. 

5. Insestlar

 juda yaqin qarindoshlar orasidagi nikohlar (aka-

singil, opa-uka orasidagi nikohlar). 

Inbriding  va  insest  nikohlar  ko‘p  mamlakatlarda  qonun 

bilan  taqiqlangan.  Ammo  ko‘p  mamlakatlarda  hozirgacha 

inbriding  nikohlar  uchrash  chastotasi  kamaymagan. 

Jumladan,  O‘zbekistonning  ayrim  viloyatlarida  inbriding 

nikohlar chastotasi 10-15% yetadi. 

Tibbiy-genetik 

oqibatlariga 

qaraganda 

inbriding 

nikohlar 

juda 

salbiydir. 

Bunday 

nikohlarda 

gomozigotalanish

  kuzatiladi,  ayniqsa  autosoma-retsessiv 

kasalliklar  chastotasi  1,5-2  marta  ortadi.  Inbriding  ko‘p 

kuzatiladigan  populatsiyalar  inbred  depressiya  holatiga 

tushib  qoladi,  noqulay  retsessiv  allellar  yuzaga  chiqishi 

imkoniyati keskin ortadi,  bolalar  o'limi  ko‘payadi.  Musbat 

assortativ  nikohlar  ham  shunga  o'xshash  natijalarga  olib 

kelishi  mumkin.  Autbriding  nikohlar  inbriding  va  musbat 

assortativ  nikohlarga  nisbatan  ijobiy  ahamiyatga  egadir. 

Chunki  bunday  nikohlar  natijasida 

geterozi-  gotalanish

 

jarayoni  kuzatiladi.  Akseleratsiyaning  asosiy  sabablaridan 

biri geterozigotalanish jarayoni ekanligi aniqlangan. 

Odam  genetikasida 

nikoh  qurayotgan

  er-

xotinlar  yoki  qarindoshlar  orasida  irsiy  jihatdan 

qarindoshlik  darajasini  aniqlash  katta  ahamiyatga 

ega.  Qarindoshlik  darajalari  haqida  ma’lumot 

quyidagi jadvalda berilgan