Gemoglabinga oid patafiziologiya

3. S vitaminini yodda tuting

Yetarli miqdordagi temir moddasini tanovul qilinuvchi mahsulotlar yoki bioqo‘shimchalar orqali qabul qilish muhim, albatta. Ammo bundan ham muhimrog‘i — ushbu mikroelement o‘zlashtirilishini ta'minlashdir. Organizmdagi S vitamini ovqatdan yanada ko‘proq temir qabul qilib olishga zamin yaratadi.

Uni quyidagi mahsulotlardan izlang:

• 
  sitrus mevalar — apelsin, mandarin, greypfrut;
  
• 
  qulupnay;
  
• 
  qorag‘at;
  
• 
  yashil bargli sabzavotlar — ismaloq, karam.
  

4. A vitamini esdan chiqmasin

A vitamini va beta-karotin (uning o‘simliklarda mavjud shakli) ham oziq-ovqat tarkibidagi temir moddalarini samarali o‘zlashtirishga yordam beruvchi muhim elementlar hisoblanadi. 

Ushbu vitaminga boyligi jihatidan yuqori turuvchi mahsulotlarning qisqa ro‘yxatini keltiramiz:

• 
  jigar, ayniqsa mol jigari, xususan kolbasa va pashtet shaklida;
  
• 
  baliq jigari yog‘i;
  
• 
  batat (shirin kartoshka);
  
• 
  ismaloq;
  
• 
  qovoq.
  

5. Temir moddasini o‘zlashtirishni qiyinlashtiruvchi mahsulotlar iste'moliga ruju qilmang

Bunga kalsiyga boy mahsulotlar qodir:

• 
  nordon sut mahsulotlari — yogurt, kefir, tvorog;
  
• 
  soya va shu tarkiblilar: soya go‘shti, tofu va boshqalar;
  
• 
  anjir.
  

Nozik farq mavjud: kalsiyni butunlay cheklash yaramaydi, axir u ham organizm uchun zarur. Muhimi me'yorni bilish. Bir stakan kefir yoki bir juft anjir mevasi salbiy ta'sir ko‘rsatmaydi va ayniqsa ularni temirga boy mahsulotlardan alohida iste'mol qilish maqsadga muvofiq.

Shuningdek, mikroelement so‘rilishini choy va kofe ham qiyinlashtiradi.

6. Tarkibida temir saqlovchi bio-qo‘shimchalar qabul qiling

Eng muhimi — bunday qo‘shimchalarni o‘zboshimchalik bilan tanlamang. Ushbu vazifani faqatgina shifokor bajarishi kerak. Gap shundaki, dorixonalardagi temirga boy bio-qo‘shimchalar tarkibida boshqa moddalar — mikroelementlar va vitaminlar ham mavjud.

Agar bu turdagi preparatlar nazoratsiz qabul qilinsa, xavfsiz dozani oshirib yuborish mumkin. Buning natijasida, masalan, A vitamini gipervitaminozi kelib chiqishi mumkin — juda noxush holat bo‘lib, bosh og‘rig‘i va suyaklarda og‘riqlar, soch to‘kilishi, ko‘rish qobiliyati pasayishi va boshqa oqibatlarga olib keladi.

Temir moddasi keragidan oshib ketishi ham tahlikalidir. U gemoxromatoz nomi bilan ataluvchi jigar, o‘t pufagi, qalqonsimon bez, yurak-qon tomir tizimi kasalliklari va hatto rakning ba'zi turlari rivojlanishi xavfi ortishi holatini chaqirishi mumkin.

Oqsil – globin (giston) va gem  deb  ataladigan  temirprotoporfindan  iborat  bo‘lgan  bu  metallprotein  gemoglobin deb  atalib  qisqa  qilib  Hv  shaklida  yoziladi;  u  qizil  qon  tanachalari  –  eritrositlar tarkibida  bo‘ladi.  Uning  fiziologik  funksiyasi  kislorodni  o‘pkadan  to‘qimalarga tashishdan iborat. Metin  (  –  CH  )  gruppalari  orqali  bog‘langan  to‘rt  pirrol  halqasidan  iborat porfin  skeleti  gem  tarkibida  ikki  valentli  temir  atomi  bilan  koordinatsiyalovchi aloqada bo‘ladi. Porfin skeletidagi pirrol halqalarining 8 ta vodorod atomining turli yon   shoxchalar  bilan  almashinuvi  natijasida  ayrim  porfinlar  hosil  bo‘ladi. Porfinlarning  ximyaviy  strukturasi  1910  –  1940  yillarda, asosan,  Gans  Fisher     va Nenskiy  tomonidan  aniqlangan.  Gem  molekulasida  temir  bilan  bog‘langan  IX protoporfin  katta  porfinlar  oilasining  a‘zolaridan  biri  bo‘lib,  uning  strukturasida ikkita vinil, to‘rtta metil va ikkita propinat kislota qoldiqlari ma‘lum tartibda pirrol halqalaridagi vodorod atomlarining o‘rnini oladi: