Gaz xromatografiyasi

Xromatografiyaning har xil turlari

Ushbu maqola davomida biz normal fazali xromatografiya deb ataladigan narsa bilan shug'ullanamiz, bu bizning statsionar fazamiz tabiatda qutbli (gidrofil) va harakatlanuvchi fazamiz tabiatda qutbsiz (gidrofobik) ekanligini anglatadi. Maxsus ilovalar uchun olimlar ba'zan teskari fazali xromatografik usullardan foydalanadilar, bunda stsenariy teskari, ya'ni statsionar faza qutbsiz, mobil faza qutbli.
Xromatografiyaning bir nechta turlari mavjud bo'lib, ularning har biri qo'llaniladigan statsionar va mobil faza turiga ko'ra farqlanadi. Asosiy printsip bir xil bo'lib qolmoqda: tahlil qiluvchi moddaning turli komponentlarining statsionar va harakatlanuvchi fazalarga differensial yaqinligi komponentlarning differentsial ajralishiga olib keladi. Shunga qaramay, turli komponentlarning statsionar va harakatlanuvchi fazalar bilan o'zaro ta'sir qilish usuli ishlatiladigan xromatografik texnikaga qarab o'zgarishi mumkin. Ko'p ishlatiladigan xromatografik usullar quyida jadvalda keltirilgan.

Texnika	Statsionar bosqich	mobil faza	Ajratish asosi	eslatmalar
* Qog'oz xromatografiyasi	qattiq (tsellyuloza)	suyuqlik	molekulalarning qutblanishi	birikma to'g'ridan-to'g'ri tsellyuloza qog'ozida aniqlangan
Yupqa qatlamli xromatografiya (TLC)	qattiq (kremniy yoki alumina)	suyuqlik	molekulalarning qutblanishi	shisha kremniyning yupqa qatlami bilan qoplangan bo'lib, uning ustiga birikma aniqlangan
*Suyuq ustunli xromatografiya	qattiq (kremniy yoki alumina)	suyuqlik	molekulalarning qutblanishi	shisha ustun kremniy dioksidi atala bilan o'ralgan
O'lchamni istisno qilish xromatografiyasi	qattiq (mikro gözenekli kremniy boncuklari)	suyuqlik	kattalikdagi molekulalar	kichik molekulalar statsionar fazaning teshiklarida ushlanib qoladi, katta molekulalar esa boncuklar orasidagi bo'shliqlardan oqib o'tadi va juda kichik ushlab turish vaqtlariga ega. Shunday qilib, kattaroq molekulalar birinchi bo'lib chiqadi. Xromatografiyaning bu turida analit va statsionar faza o'rtasida fizik yoki kimyoviy o'zaro ta'sir bo'lmaydi.
Ion almashinadigan xromatografiya	qattiq (kationik yoki anionik qatronlar)	suyuqlik	molekulalarning ion zaryadi	qatron sifatida qarama-qarshi zaryadga ega bo'lgan molekulalar qatron bilan qattiq bog'lanadi va qatron bilan bir xil zaryadga ega bo'lgan molekulalar ustundan oqib o'tadi va birinchi bo'lib chiqadi.
Yaqinlik xromatografiyasi	qattiq (fermentlar va antikorlar kabi immobilizatsiyalangan molekulalar bo'lgan agaroz yoki g'ovakli shisha boncuklar)	suyuqlik	Analit molekulasining statsionar fazada immobilizatsiya qilingan molekulaga bog'lanishi	agar molekula ferment uchun substrat bo'lsa, u ferment bilan mahkam bog'lanadi va bog'lanmagan analitlar mobil fazada o'tadi va kolonnadan tashqariga chiqadi va substrat ferment bilan bog'langan holda qoladi, keyinchalik uni ajratish mumkin. statsionar faza va kolonnadan tegishli erituvchi bilan elutsiya qilinadi.
gaz xromatografiyasi	suyuq yoki qattiq tayanch	gaz (argon yoki geliy kabi inert gaz)	molekulalarning qabariq nuqtasi	namunalar uchuvchan bo'ladi va eng past qaynash nuqtasiga ega bo'lgan molekula ustundan birinchi bo'lib chiqadi. Eng yuqori qaynash nuqtasi bo'lgan molekula ustundan oxirgi chiqadi.

*"Suyuqlik xromatografiyasi" toifasiga kiring