Тўғридан-тўғри ток бўйича электр тортиш билан темир йўлда адашган оқимларнинг вужудга келиш схемаси.
1-тортиш подстансияси, 2-юк, 3-алоқа тармоғи, 4-темир йўл тармоғи, 5-қувур,
Их алоқа тармоғида жорий бўлган, Ипc ишлаётган темир йўл тармоғида жорий бўлган, қувури учун оқиб жорий бўлган, иc қувури дан оқиб жорий бўлади.
Ер ости металл қувурларини коррозиядан ҳимоя қилиш усуллари пассив ва фаол бўлинади. Коррозиядан ҳимоя қилишнинг пассив усули қувур линияси ва унинг атрофидаги тупроқ ўртасида тўсиқсиз тўсиқни яратишни ўз ичига олади. Бунга қувурга махсус ҳимоя қопламалари (битум, кўмир pitch, полимер ленталар, эпоксид смолалар ва бошқалар) қўллаш орқали еришилади.).
Қувур юзасига қўлланиладиган барча изоляцион ҳимоя қопламалар қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:
- кимёвий чидамли бўлинг;
- юқори электр қаршилик бор;
- металлга етарлича ёпишиб олинг;
- юқори механик кучга ега бўлинг;
- иқлим омиллари таъсирига чидамли бўлиши;
- паст ва юқори ҳарорат таъсирида унинг хусусиятларини сақланг;
- механик шикастланиш ва завод нуқсонлари йўқ;
- турли хил бактерияларга чидамли бўлинг;
- металлга коррозия таъсир кўрсатадиган таркибий қисмлар мавжуд эмас.
Амалда изоляция қопламининг тўлиқ узлуксизлигига еришиш мумкин емас. Турли хил қопламалар турли хил диффузия ўтказувчанлигига ега ва шунинг учун трубанинг атроф-муҳитдан турли хил изоляциясини таъминлайди. Қурилиш ва ишлатиш жараёнида изоляция қопламасида ёриқлар, шилинишлар, чуқурликлар ва бошқа нуқсонлар пайдо бўлади. Енг хавфли ҳимоя қопламаси зарар орқали,қаерда, деярли, замин чириш содир. Пассив усул тўлиқ корозёндан қувури ҳимоя қилиш учун муваффақияциз бери, фаол ҳимоя қувур металл ва замин электролитлар чегарасида содир электрокимёвий жараёнларни назорат қилиш билан боғлиқ, бир вақтнинг ўзида қўлланилади. Бундай ҳимоя ҳар томонлама ҳимоя деб аталади. Коррозиядан ҳимоя қилишнинг фаол усули катодик поларизация орқали амалга оширилади ва металлнинг ериши тезлигини камайтиришга асосланган, чунки унинг коррозия потенциали табиий потенциалдан кўра салбий қийматларга эга.
1928 йилда Robert Куҳни экспериментал пўлат катод ҳимоя салоҳияти қиймати мис сулфат мос ёзувлар электрод нисбатан minus 0.85 в еканлигини ташкил етилди. Ердаги пўлатнинг табиий салоҳияти тахминан -0.55 га тенг...-0.6 В, кейин катодик ҳимояни амалга ошириш учун коррозия потенциалини 0.25 га силжитиш керак ... 0.30 в салбий йўналишда. Қувурнинг металл сирти билан ер орасида электр токини қўллаш орқали қувур изолациясининг нуқсонли жойларида потенциални -0.85 в га тенг ҳимоя потенциали мезонидан паст қийматга камайтиришга еришиш керак. Натижада коррозия тезлиги йилига 10 мкм гача қисқариб, амалий аҳамиятини йўқотади. Қувурларни катодик ҳимоя қилиш икки усул билан амалга оширилиши мумкин:
- магний қурбон анод валийларидан фойдаланиш (галваник усул);
- ташқи манбаларидан фойдаланиш, minus қувурга уланган ва ортиқча анод топраклама (электр усули) га уланган.
Do'stlaringiz bilan baham: |