Gapning uyushiq va ajratilgan bo'laklari

Quyidagi gap bo‘laklari ajratiladi:

Ajratilgan izoh hol gapda o‘zidan oldingi holni izohlab keladi. Quyidagi hol turlari ajratiladi: 1) O‘rin: Uning qo‘lidan ushlab ichkariga, mehmonxonaga boshladi. 2) Payt: Anjuman bugun, soat beshda boshlanadi. 3) Ravish (vaziyat): Qo‘llar ishlar tez – mo‘jizakor. 4) Maqsad: Shaharga borish uchun, ya’ni o‘g’lini ko‘rish uchun, ulov qidirdi. 5) Miqdor-daraja: Bugun sizni yana, ikkinchi marta kechirishdi.

Ajratilgan izoh aniqlovchi o‘z navbatida quyidagi turlarga bo‘linadi:

ajratilgan izoh qaratqich-aniqlovchi o‘zidan oldingi qaratqich-aniqlovchini izohlaydi: Bir necha kishilarning, ayol va erkaklarning qorasi ko‘rindi;

ajratilgan sifatlovchi-aniqlovchi sifatlanmishdan keyin kelib uni izohlaydi (ba’zi darsliklarda bu ters sifatlovchi-aniqlovchi deb ataladi): Gullar terdim, chiroyli.

Ajratilgan izoh to‘ldiruvchi o‘zidan oldingi to‘ldiruvchini izohlab keladi: Menga, ya’ni universitet talabasiga, shunday ishonch bildirishyaptimi, demak, men bor kuchimni ishga solishim kerak. To‘ldiruvchi tashqari, boshqa, o‘rniga, bilan, birga kabi so‘zli birikmalar bilan ifodalanganda ham ajratiladi: Mendan tashqari, u ham bor.

Ajratilgan kesim o‘zidan oldin kelgan kesimni izohlaydi: 1) fe’l-kesim: Men uni ko‘ndirishga harakat qildim, yalindim, yolvordim, hatto tiz cho‘kdim. 2) ot-kesim: U shoir – inson ruhining bilimdoni.

Ajratilgan ega o‘zakdan oldin kishilik olmoshlari, ot va otlashgan so‘zlar bilan ifodalanib kelgan egani izohlaydi: Biz, yoshlar, buni esdan chiqarmasligimiz kerak.