Gaipnazarov tahiritdin sidikovich irgasheva durdona yakubdjanovna

Ta’rif
Tavsif
NOT NULL	Jadval ustunida NULL qiymat bo‘lmasligi, ya’ni uning qiymatlari aniqlangan bo‘lishi kerak
UNIQUE	Ustunga kiritilayotgan qiymat shu ustunning boshqa barcha qiymatlaridan farq qilishi kerakligini, ya’ni yagona bo‘lishi kerakligini belgilaydi
PRIMARY KEY	Ustun birlamchi kalit bo‘lib keladi. Har bir jadvalda faqat bitta ustun birlamchi kalit bo‘la oladi. U NULL qiymatga ega bo‘lmasligi kerak va unga kiritilayotgan qiymat shu ustun qiymatlaridan farq qilishi kerakligini anglatadi
DEFAULT qiymat	Sukut bilan qiymat o‘rnatiladi. Bunday cheklanishli ustunga yangi yozuv kiritilayotganda avtomatik ravishda ko‘rsatilgan qiymatni oladi
CHECK (shart)	Ma’lumotlarni kiritishda shartni tekshirish imkonini beradi. Shart bajarilsa, qiymat saqlanib qoladi, aks holda saqlanmaydi

Jadvalga cheklanishlar jadvaldagi ustun ro‘yxatlari keltirilib amalga oshiriladi.



Savol va topshiriqlar

1. 
   DML operatorlari va ularning vazifalari.
   
2. 
   DDL operatorlari va ularning vazifalari.
   
3. 
   SQLda shartli so‘rovlarda qanday operatorlar (amallar) ish­latiladi?
   
4. 
   Sodda SELECT buyrug‘i parametrlarining vazifalarini ta’riflab bering.
   
5. 
   SQL tilida universal dasturlash tillarida ishlatiladigan qan­day operatorlar uchramaydi?
   
6. 
   SQL tilining 2 ta asosiy komponenti va uning bajaradigan funksiyalari.
   
7. 
   SELECT operatori asosiy konstruksiyalari va ularga qo‘yi- ladigan cheklanishlar.
   
8. 
   SELECTda guruhli (agregat funksiyalarni) ishlatish.
   
9. 
   WHERE va HAVING konstruksiyalarining farqi.
   
10. 
    Qism so‘rov bilan so‘rovlarni birlashtirishning farqi ni- mada?
    
11. 
    Shartli so‘rovlar qanday tashkil qilinadi?
    
12. 
    Guruhli funksiya ko‘rinishlari.
    
13. 
    Guruhli funksiyaning vazifalari.
    

7. 
   BOB. MA’LUMOTLARNI TAQ SIMLANGAN QAYTA ISHLASH
   

1. 
   Umumiy tushunchalar
   

Tarmoqqa ulanmagan shaxsiy kompyuterda MBBT joylashtiril- ganda, MB doim tanho huquqqa ega bo‘lgan rejimda ishlatiladi. Agar bu MB bilan bir nechta foydalanuvchi ishlasa (foydalansa) ham ularni faqat ketma-ket ishlata olishlari mumkin. Lekin lo­cal (mahalliy) ma’lumot bazasini qo‘llash shuni ko‘rsatdiki, ular- ga mo‘ljallangan axborotlar ko‘p foydalanuvchi xarakterga ega. Shuning uchun ma’lumot bazasi bilan foydalanuvchilarni bir vaqtda ishlash imkoniyatini ta’minlovchi MBBT ishlab chiqish zaruriyatini vujudga keltiradi.
Axborotlarga har xil foydalanuvchilarning bir vaqtda murojaat qilish imkoniyatini ta’minlovchi ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlariga, taqsimlangan ma’lumot bazalari boshqarish tizimlari deb ataladi.
Umuman olganda MB ishlatish rejimlari 7.1.1-rasmda ko‘rsa- tilgan.
Taqsimlangan MBBTning ishlatilgan asosiy tushunchalarni ko‘rib chiqamiz.