Gafurov adaxam anvarovich

Buyrakni polikistozi 
U buyrak parenximasini har xil kattalikdagi ko‗p kistalar egallaganligi bilan 
xarakterlanadi.bu xastalik bemorlarda uchraydigan buyrakdagi tugma nuksonlar 
orasida eng ogir kasallik xisoblanadi. Chunki polikistoz ikkala buyrakda birdaniga 
uchraydi , 
95 foiz hollarda ikki tomonlama bo‗lib, ko‗pincha naslga oid kasallik 
hisoblanadi 
va bunday anomaliyalarda, buyrak parenximasining urnini xar xil 
kattalikga ega bulgan xaltachalar egallaydi. Buyrakning tashki kurinishi, uzumning 
shingiliga uxshagan buladi. Buyraklar kupgina xolatda kattalashgan bulsa, ayrim 
bemorlarda uning xajmi uzgarmagan, va xattoki kichiklashgan buladi. 
Embriogenezning birinchi xaftalik davrida buzilishi natijasida kelib 
chikadigan polikistozlar 
uch guruhga bo‗linadi: glomerulyar, tubulyar va 
ekskretor. 
Glomerulyar polikistozda
pufaklar buyrak naychalari tizimi bilan 
tutashmaydi. Shuning uchun pufaklar hamma vaqt bir o‗lchamda qolaveradi. 
Bunda buyrak faoliyati tezda buziladi va o‗lim ro‗y beradi. 
Tubulyar polikistozda
pufaklar qil naychalar bilan, 
ekskretor polikistozda
esa yig‗uvchi naychalar bilan 
tutashgan bo‗ladi. Shuning uchun ularning o‗lchamlari vaqt o‗tishi bilan tobora 
kattalashaveradi. Ilk bor kichik pufakchalar buyrakning mag‗iz va po‗stloq 
qavatlarida joylashadi, ular orasida esa o‗zgarmagan buyrak parenximasi yotadi. 
Demak, dastlab buyrak hajmi o‗z mehyorida bo‗ladi. Bolalar yoshi kattalashgan 
sari pufakchalar ham kattalashaveradi va bundan buyrak parenximasi qisiladi, 

---

75 
deformatsiyalanadi. Ikkilamchi kasalliklar buyrak polikistozi asorati sifatida tez-
tez uchraydi. 
Buyrak polikistozi 
Klinikasi
. 
Polikistozning klinik manzarasi, uning buyrak parenximasiga 
kilgan tahsirining darajasi bilan boglikdir. Kuprok klinik belgilari, bolalarning 
nisbatan katta yoshga karaganda, yorik paydo buladi. Klinik belgilari kanchalik 
kichik yoshda boshlasa, kasallik shunchalik ogir utadi. Polikistoz, pielonefrit bilan 
asoratlangan, bemorlarda xattoki uramiya va anuriyaga olib kelishi mumkin. 
katta yoshdagi bolalarda, buyrak soxasida ogrik gematuriya, singari shikoyat 
bulishi mumkin. Poliuriya, nikturiya xam polikistozga xos bulgan klinik 
belgilaridan biridir. Kup xolatlarda nefrogen gipertenziya buladi. Pielonefritga xos 
bulgan barcha klinik belgilari: siydikdagi uzgarishlar va progressiv rivojlanayotgan 
buyraknnig 
yetishmovchiligi, 
polikistozning 
terminal 
davriga 
xosdir. 
Paypaslaganda buyraklarning kattalanganini aniqlanadi. Ekskretor urogrammada 
buyrak faoliyati, saklanib koladi, uning xajmi kattalashganligini, buyrak 
kosachalari kengaygan, uzaygan, deformatsiyaga uchragan buladi. Bunday 
bemorning oilaviy anamnezini tula tuplash diagnostikada katta yordam beradi.