G’afur G’ulom she’riyati. “Vaqt” she’ri tahlili

Tarix zarvaraqlarida

• Jahon urushi
• Reyxstag
• Fashist generali
• Gerostrat
• Diana ma’badi

“Sog’inish” she’ri

• “Sog’inish” she’ri “Kuzatish”ning mantiqiy davomi hisoblanib, bu she’r 1942 yilda yaratilgan. “Kuzatish”da o’z o’g’lini urushga jo’natayotgan ota timsoli tasvirlangan bo’lsa, “Sog’inish” she’rida farzand sog’inchi ila o’rtanayotgan “o’zbek otasi”ning yaxlit siymosi aks ettirilgan.
• Ye, o’g’lim, jonginang salomat bo’lsin,
• O’z bog’ing, o’z mevang danagin saqla.
• Shu meros bog’ingni o’z qo’lingga ol,
• Menga topshirilgan merosiy haq-la.
• (“Sog’inish”)

“Sog’inish” she’ri yuzasidan savollar

• 1. Eng kichik zarradan Yupitergacha kim murabbiy?
• 2. Uzilgan nima abad yo’qolmaydi?
• 3. Xoki anjir tugab, nima g’arq pishgan?
• 4. Shoir “iblisning g’arazi” deganda nimani nazarda tutadi?
• 5. “Sog’inish” qahramoni “xazinai umrimdan yo’qotdi olmos” deganda kimni nazarda tutadi?
• 6. She’rda qaysi shoir tilga olinadi?
• 7. Hasharchi qo’shni qiz kim?
• 8. Shafaqday nimpushti, sarin, beg’ubor, deya shoir nimani ta’riflamoqda?

“Alisher” she’ri

• G’afur G’ulom “Alisher” she’rini ulug’ mutafakkir bobomiz Mir Alisher Navoiyning tavallud to’yi munosabati bilan 1948-yilda yozadi.
• Yuksak tog’ oralab o’kirgan she’rning
• Na’rasiga tengdir aksi sadosi,
• Besh yuz yil yangradi tog’day Vatanda
• Buyuk Alisherning asriy nidosi.
• (“Alisher”)

Yuqoridagi mantiqni bekorga keltirmadik. G’afur G’ulom, tabir joiz bo’lsa, hayot saxnasida munosib ro’l o’ynadi. Har bir soniyaning, lahzalarning qadrini oltin tarozular va olmos toshlardanda afzal bilib, “Ko’plarning baxtiga o’znikin jamlab, Shu ulug’ binoga bir g’isht...” qo’yoldi. Bu g’ishtki mehnat-mashshaqqat g’ishti edi, adolat va haqiqat poydevori qurildi ulardan, poklik, insoniylik g’ishtiga ulanib, so’ngra imorat tiklandi, imorat esa tiriklik ko’rki bo’lgan mehr-muhabbat va rahm-shavqatga limmo-lim to’ldirildi. Ana shunday fursatlarda biz uchun aziz va mukkarram bir insonga aylangan G’afur G’ulom bobomiz umr daftarini shoh satrlar-la bezadi. “Umrimiz boqiydir, umrimiz boqiy” deganlaridek, munosib hayot yo’li, qudratli vaqtning shafqatsiz shiddatini seziboq, har lahzani oliy ne’mat sifatida qadrlab faqat va faqt o’z kuch va irodalarini mehnat va ijodga, xalq xizmatiga bag’ishlab chin ma’noda hayot kechirdilarki, Ular hamon tiriklar, biz bilan, bizning qalbimizda shuurimizda ongimizda yashamoqdalar! Aminmanki, bu tiriklik boqiydir! Chunki, G’afur G’ulomning har bir satri o’zbek xalqining, nafaqat o’zbek, balki barcha adabiyot ixlosmandlarining qalbidan chuqur joy egallagan va bu qalblarni ma’rivat nuri bilan yoritmoqdadir!

• Yuqoridagi mantiqni bekorga keltirmadik. G’afur G’ulom, tabir joiz bo’lsa, hayot saxnasida munosib ro’l o’ynadi. Har bir soniyaning, lahzalarning qadrini oltin tarozular va olmos toshlardanda afzal bilib, “Ko’plarning baxtiga o’znikin jamlab, Shu ulug’ binoga bir g’isht...” qo’yoldi. Bu g’ishtki mehnat-mashshaqqat g’ishti edi, adolat va haqiqat poydevori qurildi ulardan, poklik, insoniylik g’ishtiga ulanib, so’ngra imorat tiklandi, imorat esa tiriklik ko’rki bo’lgan mehr-muhabbat va rahm-shavqatga limmo-lim to’ldirildi. Ana shunday fursatlarda biz uchun aziz va mukkarram bir insonga aylangan G’afur G’ulom bobomiz umr daftarini shoh satrlar-la bezadi. “Umrimiz boqiydir, umrimiz boqiy” deganlaridek, munosib hayot yo’li, qudratli vaqtning shafqatsiz shiddatini seziboq, har lahzani oliy ne’mat sifatida qadrlab faqat va faqt o’z kuch va irodalarini mehnat va ijodga, xalq xizmatiga bag’ishlab chin ma’noda hayot kechirdilarki, Ular hamon tiriklar, biz bilan, bizning qalbimizda shuurimizda ongimizda yashamoqdalar! Aminmanki, bu tiriklik boqiydir! Chunki, G’afur G’ulomning har bir satri o’zbek xalqining, nafaqat o’zbek, balki barcha adabiyot ixlosmandlarining qalbidan chuqur joy egallagan va bu qalblarni ma’rivat nuri bilan yoritmoqdadir!

• SHTIROKINGIZ UCHUN MINNATDORMIZ!